Merkez Bankası’nın değerlendirmesine göre, nisan ayında firmaların döviz varlıkları 491 milyon dolar azalırken, yükümlülüklerindeki artış 11,3 milyar doları buldu. Bu tablo, kur riski taşıyan firmaların döviz borçlanmalarının belirgin şekilde yükseldiğini gösteriyor.
Döviz Varlıkları Geriledi
Varlık tarafında dikkat çeken gelişmeler arasında, türev varlıklarda 2,4 milyar dolar ve ihracat alacaklarında 1 milyar doları aşan düşüş yer alıyor. Öte yandan, yurt içi bankalardaki mevduatlarda 2,3 milyar dolarlık, yurt dışı doğrudan yatırımlarda ise 662 milyon dolarlık artış kaydedildi. Menkul kıymetlerde de 43 milyon dolarlık sınırlı bir artış gerçekleşti.
Borçlanma Tarafı Hızla Artıyor
Yükümlülükler kaleminde ise hem yurt içinden hem de yurt dışından sağlanan nakdi kredilerde büyük artışlar dikkat çekti. Yurt içi kredilerde 6,4 milyar dolar, yurt dışı kredilerde ise 4 milyar dolarlık artış yaşandı. İthalat borçları 856 milyon dolar, türev yükümlülükler ise 10 milyon dolar arttı. Bu gelişmeler, firmaların döviz cinsinden borçlanmalarında agresif bir yükseliş yaşandığını ortaya koyuyor.
Vadeye Göre Dağılımda Dikkat Çeken Artış
Nisan ayında yurt içinden sağlanan kısa vadeli krediler azalarak 569 milyon dolara gerilerken, uzun vadeli kredilerde ciddi bir artış görüldü (6,97 milyar dolar). Benzer şekilde, yurt dışı kaynaklı kısa vadeli krediler 2,3 milyar dolar, uzun vadeli krediler ise 2,5 milyar dolar artış kaydetti. Bu durum, reel sektörün döviz yükümlülüğünü uzun vadeye yayarak yapılandırma çabasında olduğunu gösteriyor.
Kısa Vadeli Net Fazla Eridi
Kısa vadeli döviz varlıkları 136,9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, kısa vadeli yükümlülükler 127,1 milyar dolara yükseldi. Sonuç olarak, kısa vadeli net döviz pozisyon fazlası 2,46 milyar dolar azalarak 9,83 milyar dolara geriledi. Bu durum, firmaların kısa vadeli yükümlülüklerini karşılayabilme kapasitesinin azaldığını ortaya koyuyor.
TCMB verilerine göre, kısa vadeli yükümlülüklerin toplam yükümlülükler içerisindeki payı ise yüzde 38 seviyesinde bulunuyor.
Genel Değerlendirme
Reel sektörün döviz pozisyon açığındaki hızlı artış, küresel piyasalardaki dalgalanma ve yüksek finansman ihtiyacının etkisini gözler önüne seriyor. Artan dış borçlanma, kur riskine karşı kırılganlığı artırırken, kısa vadeli net fazladaki düşüş de firmaların finansal tamponlarının zayıfladığını işaret ediyor. Bu tablo, önümüzdeki dönemde reel sektörün döviz kuru dalgalanmalarına karşı daha temkinli bir pozisyon almasını zorunlu kılıyor.
