Rusya-Ukrayna Savaşı’nın üçüncü yılına yaklaşırken, ABD Başkanı Donald Trump’ın Moskova ile ortak şekilde hazırladığı iddia edilen barış planı Ukrayna’nın başkenti Kiev’de yetkililere sunuldu. Ukraynalı ve ABD’li yetkililer arasında yapılan görüşmelerde taslak metnin unsurları açıklığa kavuştu. Henüz değişime açık olduğu belirtilen 28 maddelik plan, savaşın geleceğine yönelik çarpıcı düzenlemeler içeriyor.
Egemenlik Vurgusu ve Karşılıklı Saldırmazlık Maddeleri
Planın ilk bölümü, Ukrayna’nın egemenliğinin teyidi, Rusya-Ukrayna-Avrupa üçlü saldırmazlık anlaşması, NATO-Rusya diyaloğunun güçlendirilmesi ve güvenlik garantilerinin oluşturulmasını kapsıyor.
Buna göre Ukrayna; toprak bütünlüğü vurgusu korunmakla birlikte 600 bin personel sınırı ile askeri kapasitesini sınırlandıracak ve NATO’ya katılmayacağını anayasasına işleyecek. NATO da Ukrayna’nın gelecekte üyeliğe alınmayacağına dair hükmü kendi tüzüğüne ekleyecek.
Ukrayna’ya Güvenlik Garantilere Karşı Şartlar
Metne göre ABD, Ukrayna’ya güvenlik garantisi sağlayacak ancak bu garanti şartlara bağlanacak.
Ukrayna’nın sebepsiz olarak Moskova veya St. Petersburg’a füze saldırısı düzenlemesi durumunda güvence geçersiz sayılacak.
Rusya’nın olası işgal girişiminde ise koordineli askeri karşılık ve yaptırımların geri dönüşü öngörülüyor.
Ekonomik Yeniden İnşa ve Rusya’nın Küresel Sisteme Entegrasyonu
Planın en dikkat çeken bölümlerinden biri savaş sonrası ekonomik düzenlemeler.
– Ukrayna Kalkınma Fonu kurulacak
– ABD, Ukrayna’nın gaz altyapısını yeniden inşa etmeye ortak olacak
– Dünya Bankası özel finansman paketi hazırlayacak
Aynı kapsamda Rusya’ya yönelik adımlar da yer alıyor:
– Yaptırımlar aşamalı olarak kaldırılacak
– Rusya, G8’e geri davet edilecek
– Dondurulan Rus varlıklarının 100 milyar doları Ukrayna’ya yönlendirilecek
– ABD bu yatırımlardan %50 kâr alacak
Beş Bölgenin Statüsü: Kırım, Donetsk, Luhansk Rusya’ya Tanınacak
Planın jeopolitik açıdan en kritik maddesi 21. madde oldu. Buna göre:
– Kırım, Donetsk, Luhansk fiilen Rusya’ya ait olarak tanınacak
– Herson ve Zaporijya "donmuş bölge" statüsüyle tarafsız alana dönüşecek
– Rusya, bu beş bölge dışındaki tüm işgal ettiği alanlardan çekilecek
– Donetsk’te Ukrayna’nın kontrol ettiği bölgeler silahsız tampon bölgeye dönüştürülecek
Nükleer Düzenlemeler ve Zaporijya Nükleer Santrali
Plan ayrıca:
– START anlaşmasının uzatılması,
– Ukrayna’nın nükleer silah geliştirmeme taahhüdü,
– Zaporijya Nükleer Santrali’nin UAEA gözetiminde işletilmesi gibi teknik güvenlik hükümleri içeriyor.
Santralden üretilen elektriğin Ukrayna ve Rusya arasında yarı yarıya paylaşılması öngörülüyor.
İnsani Adımlar, Af ve Seçim Şartı
Taraflar arasında tüm tutuklular ve siviller için “herkese karşı herkes” esasıyla geniş çaplı bir takas yapılması planlanıyor.
Ayrıca:
– Ukrayna’da 100 gün içinde seçim yapılması,
– Savaş sırasında işlenen tüm eylemlere tam af verilmesi,
– Aile birleşimi ve insani mağduriyetlerin giderilmesi için özel bir komite kurulması maddeler arasında yer alıyor.
Ateşkesin Başlangıcı ve Denetim Mekanizması
Planın uygulanması, bizzat Donald Trump’ın başkanlık edeceği Barış Konseyi tarafından denetlenecek.
Her iki tarafın mutabık kalacağı noktalara çekilmesinin ardından ateşkes hemen yürürlüğe girecek.
Avrupa’dan İlk Tepki: “Ukrayna’ya Tam Destek”
Planın sızmasının ardından Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy arasında acil bir telefon görüşmesi yapıldı.
Avrupalı liderler, ABD’nin çabalarını memnuniyetle karşıladıklarını ancak “kalıcı ve adil barış için Ukrayna’ya tam destek” verdiklerini açıkladı.
