Türkiye ile Katar arasında siyasi ve ticari ilişkilere baktığımızda günden güne gelişme gösteren bir tabloyla karşılaşıyoruz. İki ülke arasında 2021 yılı itibari ile güçlenen ilişkilerin ticarete de yansıdığını görüyoruz. 2021 yılında iki ülke arasında 1,7 milyar dolar dış ticaret hacmi ile son zamanların en yüksek seviyesi yakalandı. 2022 yılının ilk 9 ayında ise ihracat 1,1 milyar dolar, ithalat ise 544 milyon dolar ile geçen yılın seviyesine erişildi. DEİK Türkiye-Katar İş Konseyi Başkanı ve Yapı Merkezi İnşaat ve Sanayi AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Başar Arıoğlu, Türkiye ile Katar arasındaki ticaret hacminin ulaştığı büyüklüğü, iki ülke arasında ticaret yapılan sektörleri, DEİK Türkiye-Katar İş Konseyi olarak yaptıkları çalışmaları ve hedeflerini Ekovitrin’e anlattı.
Türkiye ile Katar arasındaki ticaret hacminin ulaştığı büyüklüğü rakamsal verilerle anlatır mısınız?
İki ülke arasındaki ticari ilişkileri incelediğimizde, Türkiye Katar ile olan ticaretinde 2015 yılından itibaren net ihracatçı konumuna ulaştı. 2016 yılına kadar 750 milyon dolar seviyesinde olan dış ticaret hacmi 2017 yılı itibarı ile 1 milyar dolar seviyesine yükseldi. 2018 yılından sonra ise, Katar’a olan ihracatımız 1 milyar dolar seviyesinin üzerine çıkmasıyla dış ticaret hacmimiz 1,6 milyar dolar seviyelerini gördü. Covid-19 salgını ile birlikte ticaret hacmi 1,3 milyar dolara geriledi. Ancak Katar’a olan ihracatımız yine 1 milyar dolar üzerinde gerçekleşti ve aynı yılda ithalatımız ise 301 milyon dolar oldu. 2021 yılı itibarı ile güçlenen ilişkiler ticarete de yansımış ve ihracatımız 1,1 milyar dolar, ithalatımız ise 568 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece 1,7 milyar dolar dış ticaret hacmi ile son zamanların en yüksek seviyesi yakaladı. 2022 yılının ilk 9 ayı verilerine bakıldığında ise, ihracatın 1,1 milyar dolar ve ithalatın ise 544 milyon dolar ile geçen yıl geneli seviyesini yakaladığı görülüyor.
“KATAR’A İHRACATTA MOBİLYA SEKTÖRÜ ÖNE ÇIKIYOR”
İki ülke arasındaki ticaret hacmi hangi sektörlerde yoğunlaşıyor?
Türkiye ve Katar arasında ticarete konu olan sektörlere baktığımızda ise, Katar’a olan ihracatta öncelikle mobilyalar öne çıkıyor. Mobilya sektörü ülkeye olan ihracatın yüzde 11’ine yakınını oluşturuyor. 2021 verilerine göre 118 milyon dolar ihracat gerçekleşti. Mobilyayı, gemi, elektrikli cihazlar ve makinalar takip ediyor ve bu sektörler de ihracatın sırasıyla yüzde 10, yüzde 9,5 ve yüzde 7’sini oluşturuyor. Yüzde 50’yi oluşturan sektörleri ise, mobilya, gemi, elektrikli cihazlar, makinalar, plastikler ve demir-çelik eşyalar oluşturuyor. Katar’dan olan ithalatta ise, alüminyumdan eşya tek başına yüzde 58’e yakını oluşturuyor. Bu sektörü ise yüzde 18 ile plastikler, yüzde 10 ile demir ve çelik takip ediyor.
“KATAR’A YATIRIMLAR 2018’DE ARTTI”
Türk firmalarının Katar’da yaptığı yatırımlar hakkında bilgi verir misiniz?
Katar’daki Türk yatırımları şu ana kadar üç sektörde yoğunlaşmış durumda. Birincisi otel-restoran, ikincisi savunma sanayii, üçüncüsü ise sağlık. Uluslararası yatırım pozisyonunda Türkiye’nin Katar’daki yatırımlarının 2014 yılına kadar sınırlı miktarda olduğunu söylemek mümkün. Ancak 2018 ile birlikte yatırımlarda bir artış söz konusu. 2018 yılında 118 milyon dolar olarak gerçekleşen yatırımlar takip eden yıllarda benzer seviyelerde gerçekleşmiş 2021 yılında ise 12 Türk yatırımı ile 205 milyon dolara yükseldi. Türk yatırımları arasında Doğuş Holding, Yemek İstanbul, Türkiye Hastanesi de yatırımcılara örnek olarak gösterilebilir.
“KATAR, TÜRKİYE İÇİN ÖNEMLİ BİR YATIRIMCI”
Katar’dan Türkiye’ye olan yatırımlar hakkında da sizden bilgi alabilir miyiz?
Katar’ın Türkiye’deki yatırımları 1990’lı yıllara kadar dayanıyor. Katar, Türkiye için önemli bir yatırımcı ve bugüne kadar bankacılıktan otomotive, inşaattan gıda ve finansa kadar bir çok yatırımı bulunuyor. 2015 yılına kadar 1 milyar dolar altında seyreden yatırımlar 2016 yılında 4,9 milyar dolara yükseldi. 2018 yılında 6,2 milyar dolara yükselen yatırımlar, 2019 yılında yaklaşık 3,5 katına çıkarak 22 milyar dolara yükseldi ve Hollanda’dan sonra Türkiye’de en fazla yatırım yapan ikinci ülke oldu. Artış 2020 yılında da devam etti; ancak 2021 yılında 10,4 milyar dolara geriledi. Bu düşüşte sistemsel bir problemden ziyade mevcut yatırımların tamamlanması söz konusu olabilir. Bu sene henüz tam açıklanmamış olsa da Qatar Investment Authority (Katar Devleti Varlık Fonu) Avrasya Tünelinde yaklaşık yüzde 25 oranında dolaylı hisse sahibi konumuna gelerek, Türkiye’de altyapı sektörü için önemli bir yatırımı gerçekleştirmiş olacak. Türk müteahhitlerin Katar’da gerçekleştirdikleri inşaat yatırımları ne durumda? Türkiye Müteahhitler Birliği’nin İnşaat Analizi raporuna göre, 2020 yılında Türk müteahhitler tarafında Katar’da 566 milyon dolarlık iş üstlenildi ve Katar, en fazla iş üstlenilen 3. ülke oldu. 2021 yılında ilk 10 içerisinde yer almayan Katar’da 2022 yılının Ocak-Eylül döneminde 510 milyon dolarlık proje üstlenildi ve Katar, bu dönemde en çok iş üstlenilen 6. ülke oldu. Katar’da Dünya Kupası’nın tamamlanmasının ardından inşaat yatırımlarının hız kazanması bekleniyor, bu yeni yatırım döneminde Türk müteahhitlere de daha çok görev verilmesi tahmin ediliyor.
“KATAR, TÜRK FİRMALARI İÇİN ÜRETİM VE DAĞITIM ÜSSÜ”
Türkiye ile Katar arasındaki ilişkiler hangi düzeyde? Sizce iki ülke arasındaki ilişkiler nasıl artırılabilir? Mesajınızı alabilir miyiz?
Türkiye ile Katar, Ortadoğu coğrafyasının ters kutuplarında yer almalarına rağmen karşılıklı kardeşlik ve ortaklık duyguları ile hareket ediyor. Bölgede çok boyutlu ve kompleks bir jeopolitik durum var ve bu noktada ülkelerimizin dayanışması iki ülke açısından da daha etkin sonuçlar alınmasını sağlayacak. Türkiye ve Katar arasındaki sıcak siyasi ilişkiler, ekonomik ilişkilere de pozitif olarak yansıyor, hem ticaret hacmini hem de karşılıklı yatırımları artırıyor. Özellikle Katar ve diğer körfez ülkeleri arasında 2019 ve 2020’de yaşanan gerginliğin giderilmesiyle birlikte Katar, Türk firmaları için bölgede bir üretim ve dağıtım üssü olarak hizmet verecek duruma geldi. Ülkedeki yoğun teşvikler ve düşük vergiler sayesinde Türk firmaları Katar’da çok avantajlı bir üretim veya dağıtım merkezi teşkil edilebilir.
“2023 YILINDA YENİ FIRSATLAR OLUŞACAK”
DEİK Türkiye-Katar İş Konseyi olarak iki ülke arasındaki ticaret hacminin artırılmasına yönelik ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?
DEİK/Türkiye-Katar İş Konseyi’mizin hedefi, iki ülke arasındaki ticaret hacminin geliştirilmesinin yanı sıra Türkiye ile Katar arasında karşılıklı iş ve yatırım olanaklarını araştırmak ve geliştirmek. İş Konseyimizin öncelikli amacı, iki ülke iş dünyasının çeşitli platformlarda bir araya gelmelerinin sağlanması ile iş potansiyeli olan alanlarda karşılıklı bilgi akışının oluşturulmasını sağlamak. İş Konseyimiz, Katar’dan Türkiye’ye yatırım çekilmesi ve Türk ekonomisinin Katar’da tanıtımına katkıda bulunulması amacıyla çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Katar’da 2022 yılının sonunda gerçekleşecek Dünya Kupası’nın gerçekleşmesiyle birlikte, 2023 yılında Türk firmalarımız için hem yeni fırsatların çıkacağını hem de işlerin daha da artacağını düşünüyorum.
“KATAR, DÜNYA KUPASI’NA İYİ HAZIRLANDI”
İki ülke arasında ticarete konu olan sektörlere baktığımızda, Katar’a olan ihracatta öncelikle mobilya sektörü öne çıkıyor. Mobilya sektörü ülkeye olan ihracatın yüzde 11’ine yakınını oluşturuyor ve 2021 verilerine göre 118 milyon dolar ihracat gerçekleştirildi. Mobilya sektörünü, gemiler, elektrikli cihazlar ve makinalar takip ediyor.
2022 Dünya Kupası Katar’ın ev sahipliğinde gerçekleştirilecek. Bu önemli organizasyon Katar’ın dünya arenasındaki rolünü ve bilinirliğini ön plana çıkaracak kuşkusuz. Konuyla ilgili neler söylemek istersiniz?
Katar, 2022 Dünya Kupası organizasyonu için çok hazırlandı ve çok yatırım yaptı. Kendinden çok söz ettirecek bir kupa organizasyonu olacağını umuyorum. Dünya Kupasının güvenliğinin sağlanmasında da Türkiye önemli bir rol oynuyor. Bu da iki ülke arasındaki ilişkilerin memnuniyet verici olduğunu gösteriyor.
“YAPI MERKEZİ OLARAK KATAR’DA YATIRIMLARIMIZ SÜRECEK”
Yapı Merkezi olarak Katar’da gerçekleştirdiğiniz yatırımlar nelerdir?
Yapı Merkezi, Doha’nın ulaşım altyapısında en önemli unsur olan Doha Metrosu’nda görev aldı. Yaklaşık 25 milyar dolar tutarındaki metro yatırımında en önemli kısımlardan biri olan ve 3 milyarın biraz üstünde bir bütçeyle tamamlanan Altın Hat, Yapı Merkezi’nin de içinde bulunduğu ortak girişim eliyle yapıldı. Umuyorum ki, bundan sonraki dönemde Yapı Merkezi tutarlı bir şekilde ülkedeki mevcudiyetini geliştirerek sürdürecek.
