KİPTAŞ Genel Müdürü Ali Kurt konuyla ilgilli olarak: " TOKİ 2019-2024 arasında ürettiği konut sayısı 8 bin 500. KİPTAŞ ise 11 bin konut. Topladığımızda 20 bin yapıyor. 650 bini siz neye göre söylüyorsunuz. Bırakın TOKİ’yi Milli Emlak’ın bile İstanbul’da 650 bin konut üretecek mülkiyeti yok." ifadelerini kullanmıştı.
İstanbul’da gerçekleşecek büyük depremin korkusu ve kentin gün geçtikçe artan nüfusu, şehirdeki konut ihtiyacını daha elzem bir hale getirdi. Bu sebeple kentsel dönüşüm süreci, hem depreme dayanıklı konutların inşa edilmesi hem de şehirdeki konut sıkıntısının çözülmesi açısından kritik bir öneme sahip.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki İstanbul’da ortalama 6 milyon konut ve 1,5 milyon iş yeri bulunduğunu, 600 bin konutun ise riskli olduğunu belirtmişti.
Murat Kurum, seçim sürecinde İBB Başkanlığına seçildiği taktirde 650 bin konutun 300 bin adetini KİPTAŞ aracılığı ile dönüştüreceğini belirtmişti.
TOKİ, 1984 yılında Türkiye’deki konut sorununa çözüm bulmak amacıyla kuruldu. 2002 yılında AK Parti iktidarıyla birlikte TOKİ’nin faaliyetlerine hız verildi.
TOKİ’nin internet sitesinde yer alan ve geçmişten günümüze tamamladığı ve devam ettiği konut projelerinin yer aldığı listede 2002 yılından günümüze İstanbul’da 99.715 adet konut projesine başlamış ve bu konutlardan 61.590 adet tamamlamış. 21 yılda 61.590 konut tamamladığı göz önünde bulundurulursa, TOKİ İstanbul’da bir yılda ortalama 2900 konutu tamamlayabilmiş.
20 Şubat 2024’te yayımlanan “Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri” raporunda konutların m2 başına düşen maliyetine göz atalım:
| Konut Türü | Yapının Birim Maliyeti / m2 |
| Konut (3 kata kadar, asansörsüz) | 12.250 |
| Konut (21,5 m) | 14.400 |
| Apartman tipi konut (30,5 m den az) | 15.300 |
| Konut (30,5 m - 51,50 m arası) | 18.700 |
Toki’nin projeleri incelendiğinde genellikle 3+1 ve 2+1 evler yapıldığı görülüyor. 3+1 evler yaklaşık 100 m2 iken 2+1 evler ise 85m2 ya da 75 m2.
Bir Konutun Boyuta Göre Yaklaşık Maliyeti
| Konut Türü | Yapı Birim Maliyeti m2 | 100 m2 | 85 m2 | 75 m2 |
| Konut (3 kata kadar, asansörsüz) | 12.250 | 1.225.000,00 | 1.041.250,00 | 918.750,00 |
| Konut (21,5 m) | 14.400 | 1.440.000,00 | 1.224.000,00 | 1.080.000,00 |
| Apartman tipi konut (30,5m den az) | 15.300 | 1.530.000,00 | 1.300.500,00 | 1.147.500,00 |
| Konut (30,5 m - 51,50 m arası) | 15.300 | 1.870.000,00 | 1.589.500,00 | 1.402.500,00 |
KİPTAŞ’ın temel amacı 2019 yılına kadar konut üretimi iken 2019 yılında İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu yönetiminde kentsel dönüşüm ve sosyal konut üretimine dönüştürüldü. KİPTAŞ’ın internet sitesinde yer alan “tamamlanan projeler” listesine bakıldığında 2019 ile 2023 yılları arasında yaklaşık 10 bin konutun inşaatı ve kentsel dönüşümü yapılmış.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Mali Hizmetler Dairesi Başkanlığı’nın yayımladığı 2023 Mali Yılı Bütçesi’ne göre belediyenin 2023 yılı gelir tahmini 95 milyar 250 milyon lira. 2023 yılında bu gelirin belediye tarafından “personel giderlerine dahi” hiç harcanmadığı bir senaryoda, belediyenin elindeki geliri ile 2024 yılında ne kadar ev yapılabileceğini kabaca hesaplamak mümkün.
İBB 2023 Tahmini Geliri ile Yapılabilecek Ev Sayısı
| 100 m2 | 85 m2 | 75 m2 | |||
| Konut (3 kata kadar, asansörsüz) | 12.250 | Ev Sayısı | 77.755 | 91.477 | 103.673 |
| Konut (21,5 m) | 14.400 | Ev Sayısı | 66.146 | 77.819 | 88.194 |
| Apartman tipi konut (30,5m den az) | 15.300 | Ev Sayısı | 62.255 | 73.241 | 83.007 |
| Konut (30,5 m - 51,50 m arası) | 18.700 | Ev Sayısı | 50.936 | 59.925 | 67.914 |
SONUÇ OLARAK:
Hiçbir harcamanın yapılmadığı ve gelirin sadece kentsel dönüşüme ayrıldığı ütopik bir senaryoda İBB gelirleri ile bir senede yapılabilecek ev sayıları tabloda yer alıyor. Şehirdeki alan kısıtlılığı göz önünde bulundurulursa bu senaryoda daha fazla konut yapabilmek için daha yüksek yapılar tercih edilecektir. Daha yüksek konutların yapılması demek, daha yüksek inşaat maliyeti anlamına geliyor. 21,5 metre boyutunda bir konut, 5 katlı bir binaya tekabül ediyor. İstanbul’da yapılan konutların çoğunlukla apartman tipi konut ve 30,5 metreden yüksek konut kategorilerinde olması mümkün. İBB gelirinin hiçbir yere harcanmadan konut yapıldığı bir senaryoda metrekaresine ve tipine göre yaklaşık 51 bin ila 83 bin adet arası konut yapılabilir.
Kaynak: doğrulukpayı
