Mars’ta ki Milyar Yıllık Kum Tepeleri
Bilim insanları, Mars’taki bir kanyonda gizlenen ve yaklaşık bir milyar yıl önce kayaya dönüşen rüzgarlı bir kum alanı keşfetmişler.
Bu eski tepeler ağır biçimde aşınmış olsalar da, dikkate değer biçimde iyi dayanmışlar; hatta Dünya üzerinde çok uzun zaman boyunca rüzgar, su ve değişen manzaralara maruz kalmış fosil kum dalgalarından çok daha iyi biçimde…
Bu kum tepelerinin zamanın sınavına nasıl göğüs gerdiğini anlamak, Mars üzerindeki tortul süreçler hakkında fikirler verebilir ve aynı zamanda gezegenin jeolojik tarihi hakkında da bir şeyleri ortaya çıkarabilir.
Gezegen Bilimi Enstitüsü’nde çalışan gezegen bilimci Matthew Chojnacki şöyle açıklıyor: “Bu tür bir korunma, ilerleyen aşınma ve tektonik süreçler sebebiyle karasal kum tepelerinde nadir görülüyor”
“Kum tortusunun diğer yerbilimsel birimler ve modern aşınma oranlarıyla olan ilişkisine dayanarak, bunların kabaca bir milyar yıl yaşında olduklarını tahmin ediyoruz.”
Bu geliştirilmiş renkli görüntü, Mars'taki Noachis Terra'da bir çarpma kraterinde kapana kısılmış kum tepelerini gösteriyor. Çeşitli şekil ve büyüklükteki kum tepeleri ve kum dalgaları, fiziksel süreçlerin yarattığı doğal güzelliği sergiler. Görüntüde kapsanan alan, yaklaşık bir milin (1 kilometre) onda altısı kadardır. Kum tepeleri, Mars'taki en yaygın rüzgar oluşumlu özellikler arasındadır. Dağılımları ve şekilleri, rüzgar yönü ve rüzgar gücündeki değişikliklerden etkilenir. Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) üzerindeki Yüksek Çözünürlüklü Görüntüleme Bilimi Deneyi (HiRISE) kamerası ile görüntü 29 Kasım 2011'de çekildi. (Resim: NASA/JPL-Caltech/Univ. of Arizona )
Bugün Mars’ta rüzgarın kamçıladığı kum tepeleri yaygın görülen bir özellik. Valles Marineris kanyonunun en geniş kısmında (Melas Chasma) yer alan bu sabit tepelerin boyut ve dizilimi ise, geçtiğimiz zamanlarda oluşanlar ile büyük bir benzerlik sergiliyor.
Bu durum, Mars’ın iklim ve atmosferinin çok ama çok uzun bir zamanda az miktarda değiştiğini akla getiriyor. Gökbilimciler, Melas Chasma paleo-tepelerinin yönü, uzunluğu, yüksekliği, şekli ve eğiminin; Kızıl Gezegen’in başka yerlerinde görülen ve yeni oluşan kum dalgalarını andırdığını söylüyor.
Kum tepelerinin Mars manzarası boyunca nasıl aşındığını ve değiştiğini inceliyorlar. Ancak NASA yetkilileri, zaman zaman, Mars yörüngesinden alınan fotoğrafların sadece bilimden daha fazlasını sunduğunu söyledi.
Kaynak: (popsci / space.com )
