Suudi Arabistan'da bugüne kadar 266 bin Covid-19 testi pozitif sonuç verdi, 2 bin 733 insan yaşamını yitirdi. Gözler, her yıl milyonlarca Müslümanın katıldığı Hac organizasyonuna çevrildi.
Riyad yönetimi ise Haziran ayında bu yıl için yurt dışından hacı kabul edilmeyeceğini resmen ilan etti. Geçen hafta Kabe'nin örtüsü değiştirildi ve son hazırlıklar tamamlandı.
Yerli hacılar ise, olağanüstü önlemler altında Mekke'ye ulaşmaya başladı. AP haber ajansı, yollarda kontrol yapan polislerin fotoğraflarını dünyaya servis etti.
Mekke'deki otellerde konaklayacak hacı adaylarının valizleri de, lobilerde dezenfekte ediliyor.
İzin almadan hac yapılamayacağını bildiren Suudi Arabistan resmi haber ajansı, kutsal mekan Kabe ve çevresinde sıkı tedbirler alındığını aktarıyor.
Bu yıl hacı olmak isteyenlerden 65 yaş altında olmak şartı aranıyor. Ayrıca kronik hiçbir rahatsızlığın bulunmaması da bir diğer şart.
Peki dünya tarihi bir dönemden geçerken iptal edilen Hac organizasyonu Suudi Arabistan ve diğer ülkelerin ekonomilerini nasıl etkiledi?
BBC'nin haberine göre, karar sadece Mekke'de değil, pek çok ülkenin ekonomisinde etkisini hissettiriyor. BBC'ye konuşan ve Kabe'ye yürüyerek 10 dakika uzaklıkta taksi şirketi bulunan Malik isimli bir işletmeci, şirketinin battığını söylüyor:
"Şu anda durum işçiler için çok kötü. 3-4 aydır evde oturuyorlar, hiçbir iş bulamıyorlar. Bazılarının yiyecek gıdası yok. Dükkanlar açık ama müşteri gitmiyor.
Hükümet bize yardım etmedi. Ben birikimlerimle idare ediyorum. 2-3 ay daha idare edebilirim ama sonra ne olacak bilmiyorum. İşçilerim ise daha kötü durumda. 50'den fazla çalışanım vardı. Şimdi hepsi işsiz kaldı."
Düşen petrol fiyatları ve Yemen'deki savaştan ekonomik açıdan etkilenen Suudi Arabistan'ın, bu yıl koronavirüsün de etkisiyle milyarlarca dolar bütçe açığı vermesi bekleniyor.
Ülkenin en büyük bankalarından, Cidde merkezli Al Rajhi Capital Araştırma Birimi Başkanı Mazın Alsıdayidi devletin koronavirüs nedeniyle özel sektöre bazı destekler sunduğunu söylüyor:
"Hükümet özel sektöre krediler sundu. Bankacılık sektörüne ise Merkez Bankası destek olmaya çalışıyor. Önümüzdeki aylarda tekrar destek gerekmesi hâlinde Merkez Bankası'nın tekrar yardım yapacağını düşünüyorum. En kötü günlerin geride kaldığını düşünüyoruz."
Moody's analistleri ise hükümetin bazı vergileri üç aylığına toplamayacağını açıkladığını fakat bunun yeterli olmadığını söylüyor: "Reel dışı sektörün küçülmesini bu adımlar engelleyemeyecek, yüzde 4 küçülmesini bekliyoruz.
"Yabancıların önemli bir kısmı ekonominin son birkaç yıllık gidişatı nedeniyle ülkeyi terk etmişti. Bunda hükümetin Suudileşme denen, bazı sektörlerde Suudi Arabistan vatandaşlarının. İstihdamını önceleyen politikalarının da etkisi vardı."
Suudi Arabistan'da milyonlarca hacıyı doyurmak da önemli bir ekonomik aktiviteydi. Büyük kısmı çöl olan ülke, hacılar için önemli gıda ithalatı yapıyordu. Fakat bu yıl durum farklı.
Bu da Suudi Arabistan'ın ürün aldığı ülkeleri etkiliyor. Onlardan biri de Kenya. Afrika ülkesi, her yıl Suudi Arabistan'a çok sayıda inek satıyordu. Bu yıl ise binlerce inek ellerinde kaldı.
Kenya Çiftçiler Birliği'nden Patrick Kimani, hayvan yetiştiricilerinin yaşadıklarını şöyle anlatıyor: "Kenya'da hayvancılık büyük bir sektör. Kırsal bölümdeki aileler için ana geçim kaynağı, özellikle de Hac döneminde. Genelde 5 bin inek ihraç ederiz Hac için. Bu büyük bir sayı. İhracat için inek yetiştirenler şimdi etleri koruyabilmek için soğuk depo arıyor. Bazıları da başka pazarlar peşinde."
Hac ziyaretinin iptalinden derin bir şekilde etkilenenler arasında tur operatörleri de var. Suudi Arabistan'a en fazla hacı gönderen ülkeler arasında yer alan Pakistan'dan tur operatörü Şehzad Dac, şu an işlerinin sıfır noktasında olduğunu aktarıyor:
"Sadece Hac değil, diğer dini turizm faaliyetleri de durdu. Satacak hiçbir şeyimiz yok. Dürüst olmak gerekirse buna hazırlıklı değildik. Çalışan sayımızı minimuma indirdik ve her şeyi durdurduk.
Bugüne kadar birikimlerimizle idare ettik ama yakında elimizdeki bazı malları satışa çıkarmamız gerekecek: Bazı mülkler, arabalar vs. Sektördeki diğer tanıdıklarım da öyle. Bazıları Uber şoförlüğü, manavlık gibi işlere başlamak zorunda kaldı."
