15 Eylül’de ülkemizde Faz 3 çalışmalarına başlanan Çin menşeli Covid-19 aşısı, sağlık çalışanlarından sonra gönüllü vatandaşlar üzerinde de uygulanmaya başladı. 18-59 yaş arası, daha önce Covid-19 geçirmemiş vatandaşlar, https://covid19asi.calismasi.info adresinden veya 0850 811 18 80 telefon numarasını arayarak gönüllü olabilecek. Bu kapsamda gönüllü olan ve kriterlere uyan öğretmen anne Ayşegül Durmaz ve yine öğretmen olan kızı Gökçe Durmaz da bugün Ankara Şehir Hastanesi’nde aşı oldu.

“Bütün insanlık adına da hizmet olsun diye gönüllü olmayı tercih ettim”

Aşıyı başta sevdikleri daha sonra kronik rahatsızlığından ötürü kendi için olduğunu belirten Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni Ayşegül Durmaz, şöyle konuştu:

“Bunu ilk önce beni sevenler adına, onları korumak adına yaptırdım. Kendim için yaptırdım çünkü kronik rahatsızım. Bu hastanede Rahmet hocam beni takip eden hocamızdı. Ona muayeneye geldiğimde gönüllü sağlık görevlilerine aşılamanın başladığını daha sonra tüm gönüllüler için başlayacağını söylediğinde bunu takip ettim ve kendim için de geldim. Çünkü kronik rahatsızım, Hepatit - B taşıyıcısıyım, yüksek tansiyonum var. Bütün insanlık adına da hizmet olsun diye gönüllü olmayı tercih ettim.” 

“Sadece hastalığı geçirerek bu bağışıklığın sağlanması 10 yıllar alabilir”

Aşılamayı takip eden Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Rahmet Güner, “İlk olarak sağlık çalışanlarını kapsayan gönüllü aşı çalışması şuan da sağlıklı gönüllüleri de kapsayan bir şekilde genişletildi. Bu kapsamda biz de sağlıklı gönüllülere duyuru yapmaya başladık. Bildiğiniz gibi ülkemizde 23 merkezde aşı çalışması yürütülüyor. Bu aşı çalışmasının ikinci ayağı olarak sağlıklı gönüllülerde (daha önce Covid-19 virüsü bulaşmamış) başlattığımız çalışmalarda da sağ olsun hastalarımız, sağlıklı gönüllüler ve başka sebeplerle bizlere başvuran kişilere yaptığımız bilgilendirmede de tamamen gönüllülük esasına dayalı. Az önce Ayşegül hanımın verdiği bilgiye sizler de şahit oldunuz. Aşılama çalışmalarını yürüteceğiz. Bir enfeksiyon hastalığının önlenmesinde tedbir çok önemli. Ama bununla beraber yapılacak olan toplum bağışıklamasının rolü vaz geçilmez. Sadece hastalığı geçirerek bu bağışıklığın sağlanması 10 yıllar alabilir. Ama etkin bir aşılama ile ki 2021 başında bunun daha geniş kitlelere yayılması düşünülüyor. İnşallah bütün dünyanın korunmasını sağlayacak bir aşı bulunur ve tüm halkın hizmetine sunulur” ifadelerini kullandı.

Süreç nasıl işleyecek

Aşılama; yüksek riskli sağlık çalışanları ve normal riskli gönüllüler olmak üzere iki aşamada devam ediyor. Covid-19 aşısının, toplamda 12 bin 450 gönüllü üzerinde uygulanması planlanıyor.

Aşı çalışmasında, gönüllülerin bir kısmına gerçek aşı, diğer bölümüne ise plasebo veriliyor. Bu yöntem, bilgisayar programı tarafından rastgele olarak belirleniyor ve hangi gönüllüye ne yapıldığını araştırma ekibi bilmiyor.

Gönüllü vatandaşlar üzerinde yapılacak denemelerde, her 3 kişiden 2’sine gerçek aşı uygulanacak. Bu sayede gerçek aşı ile aşı olmayanlar arasında etki farkı ortaya konulabilecek. Çalışmanın bitiminde, plasebo kolundaki tüm gönüllüler de tekrar merkezlere davet edilecek ve gerçek aşı uygulaması yapılacak.

Dünyada aşı çalışmaları 

Dünyada Kovid-19'a karşı bağışıklık sağlamayı amaçlayan aşı çalışmalarında ilk sonuçlar alındı.

Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin'in kurucu ortağı olduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech'in geliştirdiği potansiyel Kovid-19 aşısının virüse karşı yüzde 90'dan fazla etkili olduğunun bildirilmesinin ardından, Amerikan biyoteknoloji şirketi Moderna da ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü (NAID) desteğinde geliştirdiği aşı adayının yüzde 95,4 etkili olduğunu açıkladı.

Klinik denemelerin 3'üncü aşamasında binlerce insan üzerinde test edilen aşı adaylarının bağışıklık tepkisi uyandırmada yüksek oranda başarı sağlaması, aşı çalışmalarına yönelik umutları arttırdı.   

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, 12 Kasım itibarıyla dünya genelinde 48 Kovid-19 aşı adayı, klinik denemelerle insanlar üzerinde test edilirken 164 aşı adayı da klinik öncesi geliştirme aşamasında bulunuyor.

Klinik deneme aşamasına geçen aşılardan 21'i birinci, 16'sı ikinci, 11'i ise üçüncü aşamada insanlar üzerinde test ediliyor.

Ribo Nükleik Asit (RNA) temelli aşı, Kovid-19'u etkisiz kılan kan şekeri enzimleri ile alımlayıcı-bağlayıcı immünoglobulin G antikorlarını harekete geçirmeyi, hücre düzeyinde bağışıklık tepkisi yaratan CD4+ ve CD8+ glikoproteinlerini artırmayı amaçlıyor.

ABD'de Pfizer, Çin'de Fosun Pharma ilaç firmalarının üretim lisansını aldığı aşı adayı için 1'inci ve 2'nci aşama klinik denemelerinin Almanya’da yürütülmesinin ardından 27 Temmuz’da ABD, Arjantin ve Almanya’nın aralarında olduğu ülkelerde 30 bin sağlıklı gönüllünün katılması hedefiyle 3'üncü aşama klinik denemeler başlatıldı.