Tarihi seyri boyunca hep olumlu gündemle ilerleyen Türkiye ile Katar ilişkileri, özellikle son 20 yılda doruk noktaya ulaştı. Aynı zamanda Türkiye-Katar ilişkilerinin güçlü seyri, hem bölgesel hem de küresel güvenlik, refah ve istikrara hizmet eden bir yapıyı barındırıyor. Türkiye Doha Büyükelçisi Mustafa Göksu, Türkiye ile Katar arasındaki ekonomik ve siyasi ilişkileri, iki ülke arasındaki ticaret hacminin ulaştığı büyüklüğü, Katar’daki Dünya Kupası organizasyonunu ve Türkiye Doha Büyükelçiliği olarak yaptıkları çalışmaları Ekovitrin’e anlattı.

Türkiye ile Katar arasındaki ekonomik ve siyasi ilişkilere baktığımızda karşımıza nasıl bir tablo çıkıyor? İki ülke arasındaki ilişkilerin artırılması için neler yapılması gerekli?

Türkiye ile Katar arasındaki ilişkiler tarihi seyri boyunca hep olumlu gündemle ilerledi. Özellikle ekonomik ve siyasi ilişkilerimizin son 20 yıldaki seyri ve bugün geldiği nokta bizi son derece memnun ediyor. İki ülke dış politika ve siyaset gündemlerinde yer alan Suriye ihtilafından Afganistan’a, Libya’dan Ukrayna savaşına kadar hemen her konuda aynı vizyonu paylaşıyor. İki ülke de diplomasinin gücüne, barışçıl çözümlerin önemine ve istikrarın tesisine öncelik veriyor. Türkiye-Katar ilişkilerinin güçlü seyri sadece iki ülkenin çıkarlarına değil, hem bölgesel hem de küresel güvenlik, refah ve istikrara hizmet eden bir etkiye sahip. Bu ilişkiler, bazı çevrelerin düşündüğünün aksine geçici değil, zorlu sınamalardan başarıyla geçmeyi bildi ve kalıcı bir nitelik taşıyor.

Örneğin, Katar 15 Temmuz 2016 darbe girişiminde ülkemizle tereddütsüz dayanışma gösteren ilk ülke, Katar Emiri Şeyh Tamim de Sayın Cumhurbaşkanımızı telefonla ilk olarak arayan ve destek veren yabancı Devlet Başkanı oldu. Katar’ın 2017 yılında diğer Körfez ülkeleri tarafından uğradığı ablukaya karşı yardımına koşan ilk ülke de, sadece ikili dayanışma saikiyle değil, her daim olduğu gibi “hakkın yanında olma” anlayışıyla hareket eden Türkiye oldu. Ekonomik ilişkilerimizde de son yıllarda büyük ilerleme kaydedildi. 2020 yılında 1,3 milyar dolar, 2021 yılında 1,7 milyar dolar olan ikili ticaret hacmimiz, 2022 yılının ilk 9 ayında 1 milyar 630 milyon 336 bin dolar seviyesini yakaladı. Katar’a ihracatımız ise son beş yılda yüzde 200 artış gösterdi. Özellikle savunma sanayii ve enerji gibi büyük potansiyele sahip alanlarda işbirliğini artırmayı ve ticaret hacmimizi istenilen seviyelere taşımayı hedefliyoruz. Aralarında Aselsan, Havelsan, Tusaş ve adını zikredemediğimiz birçok firmamızın bulunduğu savunma sanayii şirketlerimizin Katar’daki yatırımlarını artırdığını, Türk yapımı insansız hava araçlarının da Katar savunma sektöründeki sayısının arttığını görmek bizi ziyadesiyle memnun ediyor.

“KATAR’IN TÜRKİYE’DE YATIRIMLARI 10 MİLYAR DOLARI BULUYOR”

Katar devletinin Türkiye’de önemli yatırımları bulunuyor. Bu yatırımlar hakkında bilgi verir misiniz? Kısa ve uzun vadede yeni yatırımlar hedefleniyor mu?

Katar’ın Türkiye’deki yatırım stoku, iki ülkenin ekonomi alanındaki resmi kurumları arasındaki finansal işlemler hariç tutulduğunda 10 milyar doları buluyor. Finansal sektör, ticari meta, sanayi, gayrimenkul, teknoloji, otelcilik, tarım gibi çeşitli alanlarda çalışan 200’e yakın Katarlı firma Türkiye’de faaliyet gösteriyor. Önümüzdeki dönem başka alanlardaki yatırımlara da şahitlik edeceğiz. Bu alanların yanısıra özellikle savunma sanayii ve enerji gibi alanlardaki karşılıklı yatırımların önümüzdeki dönemde gelişme potansiyeli yönünden öne çıktığını görüyoruz. 2022 Nisan ayında düzenlenen ve Katar’ın en büyük savunma sanayi fuarı olan DİMDEX fuarına 20’ye yakın Türk firması iştirak etti. Bazı önde gelen savunma sanayii şirketlerimiz Katar’daki ofisleri ile buradaki proje ve ihaleleri yakından takip ediyor ve bu doğrultuda kendilerine Ticaret Müşavirliğimiz ve Büyükelçiliğimizce gerekli destek veriliyor.

“KATAR’DA 767 TÜRK ŞİRKETİ FAALİYET GÖSTERİYOR”

Türk firmalarının Katar’da yaptığı yatırımların büyüklüğü hakkında bilgi verir misiniz? Katar’da Türk yatırımcılara avantajlar sunuluyor mu? Yatırımlar en çok hangi sektörlerde yoğunlaşıyor?

Ülkemiz Katar’da yatırımlardan çok ticari faaliyetlerle öne çıkıyor. Bu bağlamda, Ekim 2022 itibariyla Katar’da değişik sektörlerde 767 Türk şirketi faaliyet gösteriyor. Katar’da yabancı yatırımcıların pazara girişine ilişkin hususlar ilgili mevzuat çerçevesinde düzenleniyor ve ilgili kurumlarca çeşitli teşvikler sağlanıyor. Bu çerçevede, Katar yabancı yatırımcılara sermaye transferi kolaylıkları, ucuz enerji, arazi tahsisi, makine ve ekipman ithalatında gümrük vergisi istisnası, belli şartlara bağlı olarak gelir vergisi muafiyeti, uygun faizli kredi gibi birçok teşvikler sunuyor. Yatırımların en çok yoğunlaştığı sektörün inşaat olduğu görülüyor. Türk müteahhitlik sektörünün Katar’da üstlendiği 400’e yakın projenin toplam değeri 22 milyar dolara ulaşmış olup, ülkemiz Katar en çok proje üstlenen ilk 10 ülke arasında. Hamad Uluslararası Havalimanı, Katar Ulusal Kongre Merkezi, İslam Sanatları Müzesi, Dünya Kupası maçlarının oynandığı Al Thumama stadı gibi sembol yapılar Türk şirketleri tarafından tamamlandı. Günümüzde Katar’da bunların dışında yürütülen projelerin her birinde, Dünya Kupası için inşa edilen diğer yapılarda Türk şirketlerin izini bulmak mümkün. Başta tekstil sektörü olmak üzere diğer bazı sanayi dallarında faaliyet gösteren Türk firmaları Katar’a yatırım yapmak amacıyla ön görüşmeler gerçekleştiriyor. Son yıllarda, hizmet sektöründe de Türk yatırımları yapılmaya başlandı. Türk-Katar ortak girişimi olan Türk Hastanesi 2017 yılında hizmete girdi. Yine 2017 yılı içerisinde müteahhitlik ve müşavirlik hizmetleri alanında yeni firmalar kuruldu. Diğer yandan, Katar’ın doğal gaz üretimi alanında ortaya koyduğu Kuzey Sahası Genişlemesi (North Field Expansion-NFE) projesinin ilk aşamasında Türk firmaları toplamda 1 milyar dolara yakın bedele sahip çeşitli ihaleler aldılar.

“TÜRKİYE, DÜNYA KUPASI’NA GÜVENLİK DESTEĞİ SAĞLIYOR”

2022 Dünya Kupası Katar’ın ev sahipliğinde gerçekleştirilecek. Bu önemli organizasyon Katar’ın dünya arenasındaki rolünü ve bilinirliğini ön plana çıkaracak kuşkusuz. Konuyla ilgili neler söylemek istersiniz?

Katar, bir İslam ülkesinde ilk defa düzenlenecek olan ve bu bakımdan sadece kendisi için değil, bulunduğu tüm coğrafya açısından önem taşıyan 2022 FIFA Dünyası’nın organizasyon ve güvenlik açısından en sorunsuz şekilde geçmesi için tüm imkanlarını seferber etti. Bilindiği üzere ülkemiz de turnuvanın güvenli bir şekilde düzenlenmesi için Katar’a güvenlik desteği sağlıyor. Bu bağlamda ülkemiz, Türk Polis Görev Gücünde görevli ve kendi branşlarında uzman 2 bin 200’ü aşkın personelin yanı sıra, Dünya Kupası Kalkanı harekatı kapsamında görev yapan Türk Silahlı Kuvvetleri unsurlarıyla kardeş ülke Katar’ın turnuvayı güvenli şekilde düzenlemesine güçlü destek veriyor. Bu desteği sağlarken, dünyanın en sevilen sporu olan futbolun en önemli organizasyonu FIFA Dünya Kupası’nın ilk defa Müslüman bir Ortadoğu ülkesinde düzenleniyor olmasına ayrı bir önem atfediyoruz. Zira bu turnuva, kardeş ülke Katar’ın uluslararası imajına katkı sağlarken aynı zamanda yakın bağlarımız bulunan bu coğrafyaya yönelik olumsuz kültürel önyargıları kırmak, dünyaya bu bölgeyi ve kültürü daha güzel ve sağlıklı şekilde tanıtabilmek açısından eşsiz bir fırsat oldu. Katar’ın bu turnuvayı en iyi şekilde düzenlemek için gösterdiği emeklerin, Kupanın geride kalan kısmı itibarıyla boşa çıkmadığını ve dünya futbolu açısından son derece keyifli ve başarılı bir organizasyona ev sahipliği yaptığını memnuniyetle görüyoruz.

“İLİŞKİLERİMİZİ İLERİYE TAŞIMAYA ÇALIŞIYORUZ”

Türkiye Doha Büyükelçiliği olarak yaptığınız çalışma ve etkinliklerden kısaca bahseder misiniz?

Büyükelçiliğimiz faaliyete başladığı 1980 yılından bu yana ülkemizle Katar arasındaki ilişkileri her boyutuyla geliştirmek için mesaisini sürdürüyor. Bu kapsamda Türkiye ve Katar arasındaki müstesna nitelikteki ilişkilerimizi, ortak siyasi irade ve güçlü kardeşlik bağlarımızın da katkılarıyla ileriye taşımaya çalışıyoruz. Büyükelçiliğimiz bünyesindeki Ticaret Müşavirliğimiz, Askeri Ataşeliğimiz, İçişleri Müşavirliğimiz, Eğitim Ataşeliğimiz, Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisimiz, ayrıca Katar-Türk Okulu, Yunus Emre Türk Kültür Merkezi, Türk Havayolları Ofisi, Anadolu Ajansı gibi kurumlarımızla beraber faaliyetlerimizi çok boyutlu olarak sürdürüyoruz. Katar’daki vatandaşlarımızın her türlü konsolosluk işleri ve ihtiyaçlarına mümkün olan en hızlı ve etkin desteği sağlamayı, ayrıca milli ve dini günlerimiz gibi vesilelerle düzenlediğimiz etkinliklerde onlarla bir araya gelerek Büyükelçiliğimizin her zaman yanlarında olduğu mesajını vermeyi önceliklerimiz arasında görüyoruz. Katar’daki faaliyetlerimizi esasen üçe ayırıyoruz. Katar’daki Türk toplumu için faaliyetlerimiz, Katarlılara ve Katarlı mukimlere yönelik programlarımız ve diplomatik misyonlarla toplantılarımız olmak üzere farklı platformlarda ve temalarda tüm kesimlerle bir araya geliyoruz. Evvela en büyük amacımız, başta Katar Türk toplumu olmak üzere, Katar vatandaşları ve Katar’daki mukimlerle yakın ve interaktif bir diyalog geliştirmek. Bu maksatla Büyükelçiliğimiz Açık Kapı etkinliklerini başlattı. Etkinliğimize katılmak isteyen herkes, bu amaçla tasarlamış olduğumuz dohaevent.com internet portalından müracaat ederek etkinliklerimize katılabiliyor. Son olarak, Cumhuriyet Bayramı vesilesiyle, diplomatik resepsiyonumuza ilaveten, sadece vatandaşlarımızın ve aile fertlerinin katıldığı ayrı bir bir Milli Gün resepsiyonu düzenledik. Yaklaşık bin vatandaşımız resepsiyonumuza yine aynı portaldan müracaat ederek çocuklarıyla birlikte katıldılar. Diğer taraftan “Büyükelçilerle Kahvaltı”, “Kıdemlilerle Kahvaltı”, “Düşünce İnsanlarıyla Kahvaltı”, “İş dünyasıyla kahvaltı”, “Editör ve köşe yazarlarıyla kahvaltı” olmak üzere farklı temalarla Katar’da diplomasi, ekonomi ve siyaset alanında önemli şahsiyetlerle kahvaltı formatında bir araya geliyor, fikir alışverişi yapıyoruz. Ayrıca, Ramazan Ayı boyunca iş dünyası, finans sektörü, sağlık sektörü, kordiplomatik üyeleri gibi farklı çevreleri tematik iftar yemeklerinde ağırladık. Katar’da öndegelen ailelerin Meclislerine katılmak Katar toplumuyla iyi ilişkiler geliştirmek için önemli etkinliklerdir. Biz de bu Meclislere katılarak, Katarlılarla olan bağlarımızı güçlü ve canlı tutmaya çalışıyoruz. Yine, yıl içinde Katarlı önde gelen gazetecileri ve sosyal medyada etkili olan isimleri Büyükelçiliğimizce düzenlenen programlarla Türkiye’de ağırlıyoruz. Tüm bu faaliyetlerimiz Katar ve Türk toplumlarını birbirine daha çok yaklaştırmakta, ilişkileri derinleştiriyor. Öte yandan, Türkiye-Katar arasındaki bu yakın ilişkilerin gelecek nesillere aktarılmasını da hedefliyoruz. Bunun için eğitim ve kültür alanına özel önem atfediyoruz. Bu bağlamda, Yunus Emre Türk Kültür Merkezi’nde Türk geleneksel sanatını, tarihini, müziğini ve dilimizi tanıtan faaliyetler düzenliyoruz. Burada Katarlı dostlarımızı ve Türk toplumunun fertlerini ağırlıyoruz. Ayrıca Katar Üniversitesi ile Türkiye Maarif Vakfı arasında akdedilen anlaşma sayesinde her yıl 50 öğrencimizin Katar’da tam burslu eğitim görme imkanına kavuşmuş olmasını önemsiyoruz. Gençlerimizin böylelikle kardeş bir ülkenin kültürünü anlama, bölgeyi tanıma, İngilizce, Fransızca ve Arapça gibi dilleri Katar’da öğrenme fırsatı bulmalarından çok mutluyuz.

Özellikle vurgulamak istediğiniz mesajınız var mı?

Türkiye ile Katar, yakın bir iş birliği ve dayanışma ile neler başarabileceğini ve nasıl kazanımlar elde edebileceğini tüm dünyaya gösterdi. İlişkilerimizin son dönemde yükselen seyri ve geldiği nokta bizlere ilerisi için ilham veriyor. Katar’ın, yüzölçümü açısından büyük bir ülke olmasa da, uluslararası siyasette ve diplomaside özgül ağırlığı gayet yüksek. Arabuluculuğa, kültürel diplomasiye, enerji diplomasisine öncelik veriyor. Bu çerçevede, daha önce de ifade ettiğim üzere, ikili ilişkilerimizdeki yakınlığın sadece ülkemiz ve Katar’ın çıkarları açısından değil, bölgesel ve küresel güvenlik, refah ve istikrar açısından önem taşıdığını tekrar vurgulamak istiyorum. Ülkemiz, bu bilinçle ve hakkın yanında olma anlayışıyla kardeş Katar’la ilişkilerini güçlendirmeye önümüzdeki dönemde de devam edecek. Halihazırda bütün enerjisini Dünya Kupası organizasyonunun başarılı geçmesine vakfeden Katar’ın turnuva sonrasında yeni bir döneme gireceğini, bu dönemde de Türk iş insanları için yeni fırsatların oluşacağını vurgulamak isterim. İş dünyamıza, Katar’ı yakından izlemeye devam etmelerini tavsiye ediyorum.