İstanbul Üniversitesi’nde tarih eğitimi aldıktan sonra doktora çalışmalarını İngiltere’de tamamlayan Mehmet Saray, akademik hayatı boyunca Türk dünyasının siyasi, kültürel ve tarihi yapısına dair önemli araştırmalara imza attı. Yayınladığı kitaplar ve bilimsel makaleler, hem yurt içinde hem de uluslararası alanda büyük ilgi gördü.
1992–1996 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’nda Türk Cumhuriyetleri danışmanı olarak görev yapan Saray, Türkiye’nin Orta Asya ve Kafkasya politikalarının şekillenmesinde aktif rol üstlendi. Ayrıca Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı görevinde bulunarak, akademik çalışmalarını kurumsal düzeye de taşıdı.
Prof. Dr. Mehmet Saray’ın vefatı, sadece akademi camiasında değil, aynı zamanda Türk dünyası araştırmalarıyla ilgilenen geniş bir çevrede derin bir üzüntüyle karşılandı. Geride bıraktığı eserler ve yetiştirdiği öğrencilerle Türk tarihçiliğine büyük katkılar sağlayan Saray, bilim dünyasında saygıyla anılmaya devam edecek.