Tehlikeli Madde Lojistiği, günümüzde dünya genelinde önemi artan bir lojistik dalıdır. Tehlikeli maddelerin birçok sektörde kullanılması, farklı ulaşım modlarındaki taşımacılığının yapılabilmesi, gelişen teknoloji, özellikle havacılıkta yapılan uluslararası ve ulusal düzenlemeler ile hava yoluyla taşımacılığının yapılması, tehlikeli madde taşımacılığının hava taşımacılığındaki rolünü etkilemiştir. Havacılıkta tehlikeli maddeler, hava yoluyla taşınan ve taşınmasında sağlık, güvenlik, çevre açısından risk oluşturan öğeler ve maddelerdir. Bu maddeler, özelliklerinden dolayı uçak, yolcu ve diğer gönderilerin güvenliğini tehdit eden kargolar olarak çok sıkı denetim altında taşınırlar. Tehlikeli maddelerin hava yolu ile nakliyesine sadece özel durumlar ve belirli şartlar altında izin verilir. Hava taşımacılığının hızlı ulaşım avantajı sebebiyle özellikle tüm dünyayı olumsuz etkileyen corona virüs salgınında, bulaşıcı maddeler sınıfında taşımacılık artmıştır. Burun sürüntüleri, balgam şişeleri, virüslü kan örnekleri vb. teşhis numunelerinin taşımacılığı yapılmıştır.
Pandemi krizi başladığından beri hava taşımacılığıyla, ihtiyaç duyulan ilaçları, tıbbi ekipmanı (yedek parçalar/tamir bileşenleri dahil) teslim etmede ve küresel tedarik zincirlerini çalışır durumda tutmada da hayati bir rol oynamıştır. Hava taşımacılığı, yakıt miktarı ve ileri teknoloji parçalarının değeri nedeniyle en pahalı ulaşım şekli olmasına rağmen, hız, planlılık, zamana riayet açısından, hava yoluyla tehlikeli madde taşımacılığının kullanım oranı gün geçtikçe artmaktadır. Günümüzde hava yolu ile tüm tehlikeli madde sınıflarında taşımacılık sınırlı da olsa yapılmaktadır;
(1) Patlayıcı Maddele
(2) Gazlar
(3) Yanıcı Sıvılar
(4) Yanıcı Katılar
(5) Oksitleyici maddeler ve organik peroksitler
(6) Zehirli ve Bulaşıcı Maddeler
(7) Radyoaktif Maddeler
(8) Aşındırıcılar
(9) Çeşitli maddelerdir.
Sıvı yakıtlar, yangın söndürücüler, kamp malzemeleri, dişçilik, fotoğrafçılık malzemeleri, kimyasal maddeler, radyoaktif maddeler, hava yoluyla taşımacılığı yaygın malzemelerdir. Yapıları gereği genel anlamda lojistiğinin çok hassas ve idkkatli bir şekilde yapılması gereken tehlikeli maddelerin, özellikleri dikkate alınarak ve hava yoluyla taşımacılığına uygun olarak taşımacılığının yapılması gerekmektedir. Bu doğrultuda uyulması gereken kurallar, yönetmelikler, talimatlar önem kazanmaktadır. Tehlikeli maddelerin hava yolu ile güvenle taşınabilmesi için uygun sınıflandırma, tanımlama, etiketleme ve ambalajlama limitler dâhilinde “IATA Tehlikeli Madde Düzenlemeleri” ne (IATA Dangerous Goods Regulations) göre yapılmaktadır. Tehlikeli maddelerin hava taşımacılığında emniyet ve güvenlik standartlarını sağlamak için, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) (2001), üye devletler için yasal gereklilikler olarak Tehlikeli Maddelerin Hava Yolu ile Güvenli Taşınması için Teknik Talimatları yürürlüğe koymuştur. Türkiye’de bu kuruluşların yayınladığı kurallar Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yayınladığı yönetmelikler ve talimatlar doğrultusunda uygulanmaktadır. Bu doğrultuda yasal mevzuatlarda tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin eksiklikler mevcuttur. İstisnai miktarda, onaylı, taşıyıcı sorumluluğunda tehlikeli maddelere vb. ilişkin kurallar belirlenmiş olsa da, eksik mevzuatların giderilmesi ve düzenlemelerin yapılması ihtiyacı devam etmektedir. Buna ilaveten 2011 yılında kurulan Ulaştırma Bakanlığına bağlı Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Düzenleme Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan kurallar da dikkate alınmaktadır.
