Düzenlemeyle aracılık maliyetlerinin düşürülmesi, kayıt dışılığın engellenmesi ve zincir marketlerin doğrudan üreticiye yönlendirilmesi amaçlanıyor.
Gıda fiyatlarındaki artışın temel nedenlerini ortadan kaldırmayı hedefleyen taslak, özellikle büyük zincir marketlere yönelik önemli yükümlülükler içeriyor.
Zincir Marketlere ‘Yüzde 20 Doğrudan Alım’ Şartı
Yeni kural kapsamında zincir marketler, sebze ve meyve ürünlerinin en az yüzde 20’sini doğrudan üreticiden almak zorunda olacak. Bu zorunlulukla birlikte:
-
Aracı sayısının azaltılması,
-
Toptancı ve komisyoncu maliyetinin düşürülmesi,
-
Rekabetin artırılması
hedefleniyor. Böylece üretici ile tüketici arasındaki fiyat makasının daraltılması ve fiyat istikrarının sağlanması planlanıyor.
Kayıt Dışılığı Önleyecek Sert Tedbirler
Taslak, hal sisteminde uzun süredir tartışılan kayıt dışı ticarete karşı önemli düzenlemeler içeriyor. Buna göre:
-
Hal dışında satış yapan tüccarlar yetki belgesi almak zorunda olacak.
-
Rüsum ücretini düşük göstererek vergi kaçırdığı tespit edilenlerin yetki belgeleri askıya alınacak.
-
Hal içindeki komisyoncular arasında yapılan ürün satışları tamamen yasaklanacak.
Bu adımların “fiyat şişirme” olarak bilinen manipülatif uygulamaların önüne geçmesi hedefleniyor.
Üreticiye Yeni Teşvikler: Hallerde Yüzde 25 Yer Ayrılacak
Üreticinin sisteme daha etkin şekilde dahil edilmesi için dikkat çeken teşvikler de taslağa eklendi. Düzenlemeye göre:
-
Üretici örgütlerine hallerde yüzde 25 oranında yer ayrılacak.
-
Yeni hal kurmak isteyen üretici birliklerine devlet tarafından ücretsiz arsa tahsisi yapılabilecek.
Bu sayede üretici örgütlerinin pazarlama gücünün artırılması ve tedarik zincirinde daha aktif rol üstlenmesi amaçlanıyor.
Fiyat İstikrarı İçin Kritik Adım
Yeni Hal Kanunu’nun Meclis’ten geçmesiyle birlikte hem üretici hem de tüketici tarafında daha şeffaf, denetlenebilir ve sürdürülebilir bir tedarik zinciri kurulması bekleniyor. Düzenlemenin yasalaşması hâlinde sebze-meyve fiyatlarında daha istikrarlı bir dönem öngörülüyor.