Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İsmail Demir, istilacı böceğin bölgedeki yayılımı ve etkilerini değerlendirdi.
Fındık Üreticisinin Kabusu: Kokarca
Prof. Dr. Demir, Karadeniz sahil şeridinde kokarcanın hızla yayıldığını belirterek, “Yoğunluğun yüksek olduğu bölgelerde zarar oranı yüzde 70-80’e, zaman zaman ise yüzde 100’e ulaşabiliyor. Özellikle denize yakın kesimlerde fındık üreticisi ciddi kayıplar yaşıyor” dedi.
Böceğin Türkiye’de doğal düşmanının bulunmaması, yayılmasını hızlandıran önemli bir etken olarak gösteriliyor. Prof. Dr. Demir, “Samuray arısı doğal düşmanlardan biri olsa da istilacı türlerde bu düşmanlar genellikle çok geç gelir. Şu anda Türkiye’de bu böceğin doğal düşmanı hâlen bulunmuyor” ifadelerini kullandı.
Rakım Zararı Azaltıyor
Kokarcanın rakım ile dağılımının değiştiğine dikkat çeken Demir, “Böcekler denize yakın bölgelerde yoğun. Ancak rakım 300-500 metreye çıktıkça sayıları belirgin şekilde azalıyor, bazı yüksek kesimlerde ise hiç görülmüyor. Bu nedenle zarar oranı da rakım ile ters orantılı” dedi.
İstilacı Türün Gelişimi ve Yayılımı
Böcek, 2017 yılında Batum’dan Türkiye’ye giriş yaptı. Aynı dönemde İstanbul’da da Avrupa’dan gelen populasyon tespit edildi. Avrupa’da özellikle İtalya’da yaygın olan kahverengi kokarca, Doğu Karadeniz’de Gürcistan üzerinden ülkeye ulaştı. Prof. Dr. Demir, “Karadeniz sahil şeridi, bu böcek için çok uygun bir iklim sunuyor. Geniş bitki çeşitliliği ile beslendiği için kısa sürede yerleşip çoğalabiliyor” dedi.
Gelecek İçin Uyarı: Küresel İklim Değişikliği
Prof. Dr. Demir, iklim değişikliğinin etkisiyle kokarcanın daha yüksek rakımlara da yayılabileceğine dikkat çekerek, “Böcekler kendilerine uygun yaşam alanlarını seçiyor. Ancak küresel iklim değişikliği ile birlikte ilerleyen yıllarda yüksek rakımlara çıkması da mümkün. Bu durum tüm istilacı böcekler için geçerlidir” dedi.
Fındık Üreticileri Alarmda
Karadeniz sahil şeridindeki üreticiler, her yıl milyar dolarlık ihracat geliri sağlayan fındıkta bu sezon ciddi kayıplar yaşadı. Yomra Yokuşlu Mahallesi’ndeki bir üretici, “Geçen yıl bahçemde az da olsa fındık bulabilirken, bu yıl yoğunluk geçen yılın 20-40 katına çıktı ve hiç fındık bulamadım” sözleriyle durumu özetledi.
Kokarcanın fındık ve diğer tarım ürünlerine verdiği zarar, özellikle denize yakın bölgelerde yoğunlaşırken, rakım yükseldikçe azalıyor ve bazı yüksek kesimlerde hiç görülmüyor. Bu durum, üreticiler ve yetkililer için yeni mücadele stratejilerini zorunlu kılıyor.