Kültür ve Turizm Bakanlığı Çömlek Sanatçısı Osman Eşme, yok olma tehlikesi altındaki bu kadim sanatı yaşatmak için yıllardır tek başına emek veriyor.
Babasından öğrendiği mesleği uzun yıllar Tuşba ilçesine bağlı Bardakçı Mahallesi’ndeki atölyesinde sürdüren Eşme, bugün çalışmalarını kentin yeni cazibe alanı olan Bedesten Çarşısındaki atölyesinde ziyaretçilere tanıtıyor. Bir zamanlar Bardakçı Mahallesi’nde onlarca ustanın emek verdiği çömlekçilik, 1976’dan sonra plastik kullanımının artmasıyla büyük ölçüde terk edilmiş ve üretim neredeyse tamamen durmuştu. Kentte geleneği sürdüren tek isim olan Eşme, bu kültürel mirası geleceğe taşıma kararlılığıyla üretime devam ediyor.
“Bu sanat hak ettiği değeri görmüyor”
Çömlek ustası Osman Eşme, yıllardır tek başına verdiği mücadelenin zorluklarına dikkat çekerek mesleğin giderek ilgi kaybettiğini söylüyor. Ayaklı torna ve geleneksel fırınlarla üretim yaptıklarını belirten Eşme, şu ifadeleri kullandı:
“Ben bu sanatı rahmetli babamdan öğrendim ve 2003 yılında tamamen devraldım. Eğer sahip çıkmasaydım, Van’daki bu köklü gelenek yok olup gidecekti. Üniversitelerde hobi amaçlı çalışmalar yapılabiliyor ancak bizim yaptığımız, Urartulardan miras kalan geleneksel yöntemin birebir devamı. Buna rağmen mesleğimiz günümüzde hak ettiği değeri görmüyor. İlgi azaldı ve desteğe ihtiyaç duyuyoruz.”
“Doğal ürünler plastikten çok daha sağlıklı”
Van’ın yerel küpleri ve peynir küplerini üreten tek usta olan Eşme, özellikle yabancı turistlerin çömlek ürünlerine daha fazla ilgi gösterdiğini belirtiyor. Plastik kullanımının yaygınlaşmasıyla birçok ustanın işi bıraktığını hatırlatan Eşme, doğal çömlek ürünlerinin önemine dikkat çekiyor:
“Plastik ucuz olabilir ama sağlık açısından ciddi riskler taşıyor. Kanserojen maddeler içeriyor. Eskiden bu kadar hastalık yoktu. Bizim yaptığımız doğal çömlek ürünleri hem sağlıklı hem de uzun ömürlü. Halkın tekrar doğal ürünlere yönelmesini istiyoruz.”
Geleceğe miras bırakmak istiyor
Yok olma tehlikesi altındaki bu sanatın devam etmesi için ailesini de sürece dahil ettiğini söyleyen Osman Eşme, özellikle büyük oğlunu çömlekçiliğe hazırladığını ifade ediyor. Geleneğin yaşaması için kararlı olduğunu belirten Eşme, şunları ekledi:
“Bu sanatın unutulmasını istemiyorum. Ailecek elimizden geldiğince devam ettireceğiz ve gelecek nesillere aktarmaya çalışacağız.”