Ar-Ge Harcamalarının GSYH’ye Oranı Yükseldi
2024 yılında Ar-Ge harcamalarının gayrisafi yurt içi hâsıla (GSYH) içindeki payı %1,46 olarak gerçekleşti. Bu oran, 2023’te %1,39 olarak kaydedilmişti. Toplam GSYH ise 44 trilyon 587 milyar 225 milyon TL olarak hesaplandı.
Şirketler Ar-Ge Harcamalarının Lideri
Ar-Ge harcamalarının %64,8’i mali ve mali olmayan şirketler, %30,9’u yükseköğretim kurumları, geri kalan %4,3’ü genel devlet ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından gerçekleştirildi. Harcamalar içerisinde personel giderleri %59,5 ile en büyük paya sahip oldu.
Finansman açısından bakıldığında, Ar-Ge harcamalarının %53,8’i şirketler, %30,4’ü devlet, %12,9’u yükseköğretim, %2,9’u yurtdışı kaynaklar ve %0,01’i diğer yurt içi kaynaklar tarafından karşılandı.
310 Bin Ar-Ge Personeli Tam Zaman Eşdeğeriyle Çalıştı
2024’te Türkiye’de 310 bin 473 kişi tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden Ar-Ge personeli olarak görev yaptı. Personelin %67,1’i şirketlerde, %30’u yükseköğretimde ve %2,9’u devlet ve kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda istihdam edildi. Kadın Ar-Ge personel oranı ise %34,2 olarak kaydedildi. Yükseköğretimde bu oran %47,9, şirketlerde %28,2, devlet sektöründe ise %30,6 olarak gerçekleşti.
Eğitim düzeyi bakımından Ar-Ge personelinin %39,9’u lisans, %30,6’sı doktora veya eşdeğeri, %20,3’ü yüksek lisans, %4,9’u meslek yüksekokulu ve %4,4’ü lise ve altı eğitim seviyesine sahip.
İstanbul ve Ankara Ar-Ge Harcamalarında Öne Çıkıyor
Bölgesel dağılıma göre, Ar-Ge harcamalarının %33,4’ü İstanbul (TR10), %27,8’i Ankara (TR51) ve %9,4’ü Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova (TR42) bölgelerinde gerçekleşti. Aynı bölgelerde toplam Ar-Ge personel sayıları da sırasıyla %32,6, %19,2 ve %8,3 seviyesinde oldu.
Ar-Ge Merkezleri ve Teknoloji Yoğunluğu
Şirketlerin Ar-Ge harcamalarının %52,7’si Ar-Ge merkezlerinde gerçekleştirildi ve bu harcamaların %89,4’ü 250 ve üzeri çalışanlı girişimlerde yoğunlaştı. İmalat sanayinde ise 210 milyar 506 milyon TL’lik Ar-Ge harcamasının %46,9’u yüksek teknoloji, %40,2’si orta yüksek teknoloji girişimlerinde yapıldı.
Dolaylı Ar-Ge Teşvikleri Artıyor
Dolaylı Ar-Ge teşviklerinin şirketlerin toplam Ar-Ge harcaması içindeki payı %25,1 olarak gerçekleşti. Bu oran, 2015’te %14,8 seviyesindeydi. Şirketlerin Ar-Ge harcaması ise aynı dönemde 11,2 milyar TL’den 422 milyar TL’ye yükseldi.
