Topraksız tarım modelleri, dünyanın dört bir yanında uygulanıyor ve her geçen gün daha fazla kişi tarafından deneniyor. Ekinlerin besin ihtiyacının topraktan değil de su veya hava aracılığıyla karşılanmasına dayanan bu sistem, yenilikçi çiftçilerimizin de ilgisini çekiyor. Hidroponik tarım gibi topraksız tarım türleri hakkında detaylı bilgiyi yazımızda bulabilirsiniz. 

Topraksız tarımın pek çok avantajı bulunmaktadır. Evlerin balkonlarında bile toprağa ihtiyaç duymadan bu tarım çeşidi uygulanabilmektedir.

Topraksız Tarım Nedir? 

Ekin üretiminde toprağın, atığın, böcek ilacının olmadığı yeni bir sistem düşleyin, işte topraksız tarım bu düşün karşılığı oluyor. Daha uygun maliyetli, daha az kimyasal kullanılan, daha dar alanda yapılan, kaynakları tasarruflu kullanan bir üretim mümkün mü sorusuna yanıt olan topraksız tarım sistemi, dik veya yatay uygulanabiliyor. Çiftçilerimizin üretim üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmasını sağlayan, emekten, zamandan tasarruf sunan topraksız tarım, geleceğin tarım modeli olarak görülüyor. Topraksız tarım, farklı tekniklerle uygulanıyor. 

Topraksız Tarım Nedir? 

Topraksız Tarım Nasıl Yapılır? Teknikleri Nelerdir?

Hidroponik, akuaponik ve aeroponik tarım yetiştiriciliği teknikleri, topraksız tarımın tekniklerini oluşturuyor. Alan biriminin verimini artıran dikey çiftçilik de bu üretim yöntemleriyle beraber uygulanabiliyor, ayrıca yıl boyunca sürekli üretim vadettiği için toprakta yapılan tarıma bereketli bir alternatif oluşturuyor. Topraksız tarım teknikleri ve detayları: 

  • Aeroponik sistem: Havaya dayalı olan topraksız tarım sistemi aeroponik adıyla anılıyor. Çıplak kök sistemine dayanan teknik, ekin besinlerinin fasılalı ve fasılasız sis halinde verilmesine dayanıyor. Sistemde, zamanlayıcıya bağlı pompalar kullanılıyor. Ekinin besinlerini karşılayacak su havzasından zamanı gelince besinler püskürtülüyor. Askıda yer alan ekinin kök sistemi, kapalı veya yarı kapalı ortamda atomize edilerek püskürtülen su ve besinle buluşuyor. Havadaki oksijen ekin gelişimini desteklerken açıktaki kökün oksijene ulaşması da çok daha kolay oluyor. Genellikle yatay olan hava bazlı sistemin yeni formlarında dik modeller de tasarlanabiliyor. Düşük, yüksek ve altrasonik basınçlı olarak üçe ayrılan aeroponik sistemlerin maliyetleri de türüne göre değişiyor. Düşük basınçlı topraksız tarım maliyetleri en düşük alternatifi oluşturuyor ve hazır sistem üzerinden kolay kurulan model, en yaygın kullanılan çeşidi işaret ediyor. Ekin kökleri, besin çözeltisi deposunun üstüne konumlandırılıyor veya rezervuara bağlı bir kanalın içinde asılı bulunuyor. Yüksek basınçlı aeroponik sistem, daha gelişmiş ve özel ekipmanlarla hazırlanıyor. Bu nedenle daha yüksek maliyet gerekiyor. Suyu, küçük damlacıklarına atomize eden basınç sayesinde kök, daha fazla oksijenden yararlanıyor. Ultrasonik basınçlı yani ticari sistemlerde ise donanım, biyolojik sistemler içeriyor. Ultrasonik sisleyiciler, havadaki ideal yapay nemi taklit ediyor. Çok hafif partiküller taşıyan sis, kök bölgesine rahatlıkla ulaşıyor. Yüksek değerli mahsuller için bu tür tercih ediliyor.
  • Akuaponik sistem: Balık bitki entegre yetiştiricilik sistemi olarak tanımlanan sistem, topraksız tarımı su yaşamı ile birleştiriyor. Suyun kirlilik yükü böylece azaltılıyor. Balık yetiştiriciliğinde kullanılan su, zengin besin değeri ile ekinleri besliyor. Su, borular vasıtasıyla ekinlerin yetiştirildiği tanka geliyor. Dengeli ve verimli halde işlemesi için azot döngüsünü kullanan akuaponik sistem, iki ana kısımdan oluşuyor. Akuakültür ve hidroponik kısım… Akuakültür kısmı balıkların yaşayıp beslendiği ve atık ürettiği bölüme deniyor. Sistemde kullanılan balıkların türü, ekinler için oluşacak gübrenin besin değerini belirliyor. Farklı ölçülerdeki haznelerde, su birikintilerinde yaşayan balıklar özel olarak seçiliyor. Hidroponik kısım ise çimlendirilmiş meyve ve sebzelerin yetiştirildiği bölümü adlandırıyor. Ekin kökleri torf, çakıl, kul, taş yünü, hidroton gibi pH değeri olmayan maddelerle sarılıyor. Bazı üreticileri kökün bir kısmını ya da tamamını açık bırakabiliyor. Hidroponik sistemde ekinlerin büyümesi için ışığa ihtiyaç duyuluyor, gün ışığının yanı sıra, akuakültür kısmı için kullanılan beyaz ışık kaynaklarından da yararlanılabiliyor.
  • Hidroponik Sistem: Topraksız tarım teknikleri içinde ilk keşfedilen olan hidroponik sistem, suya dayanıyor. Besin çözeltisi içinde duran ekinler, bazen katı ortamda yetişiyor. Açık ve kapalı sistem olarak hidroponik model ikiye ayrılıyor: Sıvı ve agregat. Sıvı sistemde ekin köklerini destekleyen katı ortam bulunmuyor, agregatta ise katı ortam yer alıyor. Sıvı sistemde kökler boyunca ince bir tabaka halinde, yalnızca birkaç mm derinlikte besin çözeltisi dolaştırılıyor. Agregat modelde ise bitkiler torba, saksı, viol gibi kaplara doldurulan substratlara ekiliyor. Ortam kültüründe; torf, ağaç kabuğu, talaş gibi maddeler kullanılabiliyor. Besin çözeltisi damlama sulama veya yağmurlama sulama ile ortamlara naklediliyor.
Topraksız Tarım Nasıl Yapılır? Teknikleri Nelerdir?

Topraksız Tarıma Uygun Bitkiler

Topraksız tarıma uygun bitkiler farklı sistemlerde yetiştirilebiliyor. 

  • Aeroponik sistem; marul, lahana, nane, fesleğen, kekik, biberiye, ıspanak, frenk soğanı, zencefil, dereotu, ısırgan otu, adaçayı, maydanoz, brokoli, karnabahar, havuç, salatalık, biber, turp, pancar, domates, patlıcan, çilek, bezelye ve patates için tercih ediliyor.
  • Akuaponik sistemde, ülkemizde en çok alabalık, sazan ve tatlı su çipurası kullanılıyor. Akuaponik sisteme en uygun bitkiler arasında, marul, domates, salatalık, kabak, lahana, ıspanak, çilek, su teresi, fesleğen, kişniş otu, maydanoz, sarımsak, nane, dereotu, roka, pazı, fasulye ve bezelye sayılıyor.
  • Söz konusu hidroponik sistemler olduğunda topraksız tarıma uygun bitkiler arasında, marul, nane, ıspanak, frenk soğanı, salatalık, domates, çilek, dereotu, kekik, biberiye, anason, dolmalık biber, su teresi, fasulye, karpuz ve kavun sıralanıyor.

Topraksız Tarım Kurulum ve Bakım Maliyeti

Topraksız tarım maliyetleri düşünüldüğünde kurulacak seranın iskeletinden naylonuna, topraksız tarım fidesi ücretinden gübreye, sistemin tekniğinden sera genişliğine kadar birçok farklı faktör devreye giriyor. Sera konstrüksiyon seçimi, seranın rüzgar direnci, yağmur, kar ve bitki yüküne göre yapılıyor. İskelet maliyetinin yanında sera kurulum maliyeti de kalemlerden birini oluşturuyor. Kullanılacak topraksız tarım tekniği fiyatta belirleyici rol üstleniyor. Örneğin düşük basınçlı bir aeroponik sistem kurmak, ultrasonik sistemden çok daha uygun fiyata geliyor. Yetiştirilecek bitkiye en yüksek verimi kazandıracak, bütçeye en uygun sistemin uzmanlara danışılarak belirlenmesi gerekiyor. Her tekniğin farklı avantaj ve dezavantajları bulunuyor. Ayrıca döviz kurları da çoğu yurt dışından ithal edilen gereksinimlerin ücretlerinin değişmesine yol açıyor. Güncel fiyatlar ve size en uygun sistem için topraksız tarım materyalleri üreten, sera kurulumu yapan firmalardan bilgi alabilirsiniz. 

Topraksız Tarıma Uygun Bitkiler

Topraksız Tarım Gübresi

Topraksız tarım yaparken ekinin gelişimi aldığı besine bağlanıyor. Bu nedenle doğru solüsyonun, gübrenin kullanımı büyük önem taşıyor. Toprakta kil minerallerinin katyon değişim kapasitesi sayesinde besin elementleri tutulabiliyor, oysa topraksız ortamda katyon değişim kapasitesi düşük oluyor. Topraklı tarımın aksine topraksız tarımda mikroelement gübrelemesi de gerekiyor. Kökler direkt elementlerle beslendiği için topraksız tarımda kaliteli gübre kullanılması şart koşuluyor. Direkt kökle temas eden gübrelere karşı ekinlerin tepki hızı oldukça yüksek görülüyor. Ekinler topraksız tarımda temel olarak şu elementlere ihtiyaç duyuyor; karbon, hidrojen, oksijen, azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, kükürt, klor, bakır, demir, mangan, molibden, çinko ve bor. Karbon, hidrojen ve oksijen, karbondioksit ve sudan sağlandığı için topraksız tarımda besin çözeltisi hazırlanırken bu elementler dikkate alınmıyor. Ancak diğer elementler, köklere verilerek ekinin gelişimi destekleniyor. Besin solüsyonları hazırlanırken pH ve Ec değerlerinin de ayarlanmasının unutulmaması gerekiyor. 

Topraksız tarım devlet desteği de en sık sorulan sorular arasında yer alıyor. Topraksız tarım yapanlar, kırsal kalkınma destekleri kapsamında farklı devlet teşviklerinden yararlanabiliyor. Belirli illerde yapılan üç dekardan üstü, örtü altı kayıt sistemine kayıtlı modern seralarda kullanılmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten tesislerin yapımı hibesi yararlanılabilen ilk destek oluyor. Maliye Bakanlığı’nca teknolojik ve jeotermal sera yatırımlarına en az 10 milyon karşılığı yatırım yapmayı ve en az 10 kişiye on yıl süre ile istihdam sağlamayı taahhüt edenlere, hazineye ait taşınmazların kullanım izni verilebiliyor. Devlet Yardımları BKK çerçevesinde; seracılık yatırımları; bölgesel teşvik için KDV istisnası, gelir vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği ve faiz desteği gibi avantajlar çiftçilerimize sunuluyor. 

Kaynak: tarfin.com