Büyüklüğü 920 milyar doları aşan kripto para sektörüne ilgi her geçen gün artıyor. Bitcoin hariç, altcoinlerin piyasadaki payı ise 330 milyar dolara ulaşmış durumda. Pandeminin etkisiyle dijital dönüşüm hızlanınca, kripto para sektörü de hızlı bir gelişim trendine girdi. Piyasanın 2021’de daha da yükselen bir ivmeyle gelişimine devam edeceği öngörülüyor. Bittrt Araştırma Müdürü Helin Çelik, kripto para sektörüyle ilgili Ekovitrin’in sorularını yanıtladı. Kripto para sektörünün ulaştığı büyüklüğü rakamsal verilerle anlatır mısınız? Kripto para piyasası toplam büyüklüğü ve hacmine baktığımız zaman 920 milyar doların üzerinde olduğunu görüyoruz. Bitcoin hariç, altcoinlerin piyasadaki payı ise 330 milyar dolara tekabül ediyor. Piyasa hakimiyet oranları kapsamında incelediğimizde, Bitcoin, piyasa içerisinde yüzde 63 oranında hakimiyete sahip. Altcoinlerin lideri ise Ethereum. Ethereum’un piyasadaki hakimiyet oranı yüzde 16 seviyelerine yaklaşmış durumda. Finansal piyasalar içinde diğer enstrümanların hacmini incelediğimizde, kripto paraların olgunlaşmaya ve hacimsel olarak genişlemeye müsait yapıda olduğunu görüyoruz. Zamanla kurumsal aktörlerin ve halihazırda çekimser kalan bireysel aktörlerin katılımıyla birlikte piyasa derinliğinin de artmasını bekleyebiliriz. Bu durum önümüzdeki süreçte likiditesi yüksek bir piyasada işlem yapma fırsatını da sunacak.
VENEZUELA’DAN YÜZDE 100 DİJİTAL PARAYA GEÇİŞ
Dijital paraya geçiş sürecinde şu anda geçerli olan paralar hangileri? Şu an, Venezüella’nın dijital petrosu ve Çin’in dijital yuanı aktif bir şekilde kullanılıyor. Venezuela, yüzde 100 dijital paraya geçişin evresini yakın zamanda tamamlayacak. Bolivar serbest düşüşte ve ülke, hiperenflasyonla mücadele içinde. Ülkede ticaretin yüzde 77’si kredi kartı ile yüzde 18’i dolarla, sadece yüzde 4’ü ise Bolivar’la yapılıyor. Çin dijital yuan konusunda pilot bölgelerini çok iyi yönetiyor ve pilot bölgede binlerce noktada dijital kullanımları devam ediyor. 2022 yılında İsveç ise tamamen dijital kronu piyasaya sürüyor. Ülkede 10 harcamadan sadece 1’inin nakit olarak yapılması İsveç’i aksiyon almaya iten bir güç oldu. İsveç Merkez Bankası ayrıca dijital paraları destekleyen pilot proje üzerinde de çalışıyor.
“YATIRIMCI, KARTLARINI KRİPTO PARALARDAN YANA KULLANDI”
Pandemi süreci kripto para sektörünü nasıl etkiledi? Yıl içerisinde COVID-19 süreci ve sürecin ekonomiler üzerinde yarattığı etki, finansal ürünlerin fiyatlaması üzerinde etkili oldu. Küresel ekonomiyi sarsan ve yeni gelişmeleri mecburi kılan bu süreç, dijitalleşmenin gerekliliğini hem kurumsal aktörlere hem de ülkelere kanıtlamış oldu. Üretim-tüketim dengesizliği, karantinalar ve kısıtlamalar ekonomiler üzerinde tahribata yol açarken yatırımcı, kartlarını kripto paralardan yana kullandı. Parasal genişleme, teşvik paketleri derken ekonomiyi canlandırmak için adımlar atılsa da enflasyon ve ekonomik kriz ihtimali yatırımcıda kripto para algısını canlandırdı. Süreç içerisinde piyasaya yeni aktörler girdi ve kurumsal yatırımcının ilgisi, başta Bitcoin olmak üzere, kripto para piyasasına kaydı. Bu rüzgarın daha kuvvetli esmesini sağlayan açıklama ise Dünya Sağlık Örgütü’nden (WHO) geldi. WHO’nun “banknotlar virüs riski içeriyor” açıklamasından sonra bazı ülkeler banknotları dezenfekte etme yoluna gitse de devletler, daha önce mesafeli baktıkları kripto paralarla uzlaşma yoluna gitti ve sürecin parçası olmak adına kendi dijital para birimleri projelerine hız kazandırdı.
“YATIRIMCI, BİTCOİN’E KAYMAYA DEVAM EDEBİLİR”
Pandemi sonrasında kripto para sektörünün geleceğini nasıl değerlendiriyorsunuz? 2021 yılında da güncel bazı meselelerin hala masada durduğunu görüyoruz. COVID-19 sürecinin ekonomiler üzerinde yarattığı daralma henüz aşılamadığı gibi ne zamana kadar piyasanın likit tutulabileceği ve bu likit bolluğunun nasıl bir enflasyon yaratacağı yatırımcıda açmaz yaratıyor. Verilen teşvik paketlerinin geçtiğimiz dönemde kripto paralarda kullanıldığını gördük. Sürecin devamında, teşvik paketlerinin kapsamının ve miktarının artması teşviklerin bir bölümünün kripto paralara kaymasını tetikleyebilir. Yatırımcı, enflasyondan kaçma güdüsüyle, sınırlı arza sahip olan Bitcoin’e kaymaya devam edebilir.
Öte yandan, yukarıda saydığımız bu sebepler, kurumsal şirketlerin dikkatini daha fazla Bitcoin’e kanalize etmelerine sebep olabilir. Yıl içerisinde Grayscale, MicroStrategy, MassMutual, PayPal gibi uluslararası şirketler, Bitcoin’den yüklü alımlar gerçekleştirdi. Fonlarının bir bölümünü kripto paralara ayıran şirketlerin önümüzdeki yıl içerisinde de yatırımlarını artırmaları bekleniyor. Öyle ki, PayPal’ın kripto para piyasasına girişi hacimde patlama yaratmıştı ve son verilere göre bu alımlar başladıktan sonraki iki ay şirketin tüm BTC arzlarını topladığı ortaya çıktı. Sonraki süreçte ise talep eğrisi yükselmeye devam etti. Böylelikle borsalarda tutulan BTC miktarları oldukça azaldı ve Bitcoin arz sıkıntısı meydana geldi.
Kurumsal aktörlerin alımlarına devam etmesi ise arz sıkıntısının devam etmesine ve yukarı yönlü fiyat hareketlerinin görülmesine neden olabilir. (Ancak, bu kadar yüklü alımların birkaç elden yapılıyor olması, olası bir satış kararında piyasayı şoka sokabileceğinden dolayı dikkat edilmeli ve şirketlerin yatırım felsefeleri yakından takip edilmeli.) Öte yandan, Ethereum’daki gelişmelerin önümüzdeki yıl içerisinde de devam etmesi bekleniyor. Gelişen DeFi projeleri, Ethereum tabanında kilitli tutulan ETH miktarları ve Şubat ayında Ethereum’un CME’de listelenme süreci ve kurumsalların Ethereum alımları yakından izlenmeli. Özellikle vurgulamak istediğiniz mesajınız var mı? Türkiye’de giderek artan bir ilgi sözkonusu.
Özellikle sosyal medyayı kullanan kitlenin ilgi düzeyi çok yüksek. Küresel anlamda baktığımız zaman en çok Bitcoin, sonra Ethereum aramaları ilk sırada yer alıyor. Tabanda kripto para ilgili yükselirken kurumsal firmalar hem alımlarına hem de ‘kripto para ödeme seçenekli’ ürün gamını artırmaya devam ediyor. Bu noktada, Starbucks pilot denemelere başladı. İsteyen kullanıcılar bazı bölgelerde uygulama üzerinden para ekleyerek ödeme yapabilecekler. Coca-Cola, Avusturya ve Yeni Zelanda’da 2 binden fazla bankomatta kripto para ödemesi kabul edecek.
Burada tabandan yayılan ciddi bir talep ve evrim geçiren sistemler olduğunu görüyoruz. Bu evrimleşmenin ise sektörler arasında yayılabileceğini düşünüyoruz. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın kripto para konusundaki açıklamasını nasıl değerlendiriyorsunuz? BTCUSD’nin 58.000 seviyesini test etmesinin ardından yaşanan düzeltme, Yellen’in açıklamaları ve tahvil faizlerindeki artış nedeniyle derinleşti. Son zamanlarda yaşanan oynaklık Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın dikkatini de çekti. Konuyla ilgili açıklama yapan Hazine Bakanlığı, SPK ve BDDK ile dirsek teması içerisinde olduklarını belirterek gelişmeleri yakından hassasiyet içerisinde takip ettiklerini dile getirdi.
Kripto para alım/satım platformlarına gelmesi beklenen düzenlemelerin çerçevesinin çizilmesi bekleniyor. Burada, öncelikli olarak, yatırımcıyı korumaya ve bilgilendirmeye yönelik adımların atılması gündeme gelebilir. Türkiye’de mobil cihazlar finansal aktiviteler için fazlasıyla kullanılıyor. Dijitale yatkın olmak kripto paralara olan ilgi düzeyini de artırıyor. Öyle ki, yakın zamanında yapılan araştırmalar genç nüfusunun kripto paralara olan ilgisinin Avrupa’da ilk sırada, dünyada ise 4.sırada yer aldığını gösteriyor. Kamu alanında ise blokzincir teknolojisi kullanımı fazlasıyla araştırılıyor ve uygulama alanları genişletilmeye çalışılıyor. Bu sebeple, yapılacak olan düzenlemenin hem uzlaşmacı hem de korunaklı bir alan çerçevesi çizilmesi niteliğinde olması beklenebilir.
