Dezenformasyon, yanlış veya doğruluğu bulunmayan ve kasıtlı olarak yayılan bilgiye denir. Propaganda ile benzerliğiyle bilinen Dezenformasyon'da yanlış bilgi bilerek ve isteyerek paylaşılır , insanlara yanlış algı oluşturmayı hedef alır. Bilgi; araştırma, öğrenme ve gözlem yoluyla elde edilen her türlü gerçeğe denir. Gerçek olmayan bir bilginin paylaşılarak yayılması bilgi kirliliğine neden olur. Ne kadar amaç, bilerek ve isteyerek vatandaşların yanlış bilgiye maruz kalmasına yol açmak istememek de olsa olayları mizahi ve parodi bir yorum getirerek paylaşılan içerikler sosyal medyada oldukça fazla.
Durumun en güzel örneği, son günlerde çokça konuşulan Melih Gökçek'in "Adana’da 6 milyar dolarlık jelibon bulunduğu" açıklaması.
Eski Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’in katıldığı bir yayında Adana’da ne olduğunu bilmediğini belirttiği “6 milyar dolarlık jelibon bulunduğu” iddia etti.
PAYLAŞIM MİZAHİ AMAÇLIYDI: 'İDDİA ASILSIZ'
Diyalog şu şekilde gerçekleşti:
“Adana’da yeni bir şey daha bulmuşlar. Bugün gazetede okudum. Ne anlama geldiğini de bilmiyorum. İtiraf edeyim. Araştıracağım ki bileyim. Onun adı var. Çocuklar yer ya. Jelibon. Jelibon bulunmuş. Ne demek jelibon bilmiyorum. Yeraltında 6 milyar dolarlık jelibon bulunmuş. Bu ne anlama gelmiyor bilmiyorum. Bugünkü medyaya baktım.”
Gökçek, sunucunun “Fake (sahte) olmasın” sorusuna ise “Hayır fake değil, resmi bir şey. Arka arkaya bulunuyor” yanıtını veriyor.
MELİH GÖKÇEK'İN KAYNAK ALDIĞI O PAYLAŞIM
Muratoğlu Twitter hesabından petrol rezervi keşif haberlerine gönderme yapmak için şöyle yazmıştı: “Adana’da bulunan petrolden sonra, Adıyaman’da arama çalışması yapılan iki kuyuda 6 milyar dolarlık jelibon rezervlerine rastlandı.”
Melih Gökçek’in mizahi iddiayı yinelemesi sosyal medyada ve haber sitelerinde geniş yer buldu. Gökçek ardından şu açıklamayı yaptı:
“Ankara masasında bir arkadaşımın gönderdiği bir haber üzerine, Eskişehir'de yer altında bulunan ‘nadir toprak elementi’ üzerine konuşurken, ‘İçinde jelibon diye bir maddeymiş, ne olduğunu bilmiyorum’ diye bir konuşma yaptım. Ne kadar solcu varsa aklınca alaya başlamış. Açıkça ne olduğunu bilmiyorum dememe rağmen mal bulmuş mağribi gibi saldırmaya başlamışlar. Demek ki trollenebiliyorum, demek ki bundan sonra daha dikkatli olmam lazım.”
Sosyal medyada mizahi içerikler karşısında vatandaşlar daha dikkatli olmalı, bilgiyi araştırmalı ve doğruluğunu teyit etmeli.
Yanlış bilginin 7 türü bulunuyor. Bunlar; Çarpıtma, taklit, manipülasyon, bağlamdan koparma, hatalı ilişkilendirme, uydurma ve parodi.
Yanlış bilgi türlerinden olan “parodi” “eğlence ve alaya alma amaçlı hazırlanan, kullanıcıları yanıltma potansiyeli olan içerikleri” tanımlamak için kullanıyor. Vatandaşların yanlış bilgiden korunması için sosyal medyada gördüğü her habere inanmaması gerektiği vurgulanıyor.
