Kademeli elektrik tarifesi, 2/3950 sayılı ve 16/11/2021 tarihli kanun teklifi ile Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmuş ve 25/11/2021 tarihinde kabul edilmiştir. Kademeli Elektrik Tarifesini içeren torba teklifin 31. maddesinde kanun değişikliğinin gerekçesi ve amacı şu şekilde belirtilmiştir:

“Madde ile enerji verimliliğini artırmak amacıyla aynı abone grubunda yer alsa bile maliyet bazlı tarife metodunun yanında elektrik enerjisinin tasarruflu kullanılmasını teşvik edici, benzer abone gruplarında fazla tüketim yapanların fazla tüketimin maliyetine katlanması amaçlanmaktadır. Bu düzenleme ile maliyetler için bir çalışma yapılması, gerekli olan abone grubu için normal tüketim tüketim miktarına uygun olarak bir kademe belirlenmesi ve oluşan tüketim artışından kaynaklanan ilave maliyetlerin bu kademe üstünde tüketim yapan aynı abonelere yansıtılması amaçlanmaktadır.”

Kademeli elektrik tarifesi ile 6446 sayılı elektrik kanununun güncellenmesi sonucunda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, tüketim kademelerini ve limitlerini belirleme yetkisini edinmiştir.

“6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 17. maddesinin dördüncü fıkrasının üçüncü cümlesine “abone grupları” ibaresinden sonra gelmek üzere “bu elektrik abone grupları için elektrik enerjisi tüketim miktarına göre farklı” ibaresi eklenmiştir.”

Bu kanun değişikliğinin üzerine 31.12.2021 tarihli Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu toplantısında alınan 10707 numaralı karar ile birlikte ev abone grubundaki tüketiciler için günlük ortalama 5kWh'nin altındaki tüketime kadar düşük tüketimli tarife birim fiyatı, bu tüketim toplamının üzeri için ise yüksek kademeli tarife birim fiyatın uygulaması kararlaştırılmıştır. Uygulama 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Kademeli Elektrik Tarifesi Nedir?

1 Ocak 2022 tarihinde yürülüğe giren kademeli elektrik tarifesi, tüm ev tüketicilerinin elektrik tüketimlerinin günlük 5kWh'ye kadar olan tüketimlerinin düşük kademeli tarifeden, bunun üzerindeki tüketimlerinin ise yüksek kademeli tarife birim fiyatarından faturalandırılacağı yeni tarife uygulamasıdır.

Kademeli elektrik tarifesi ile birlikte az elektrik tüketen tüketiciler daha düşük, çok elektrik tüketen tüketicilerin ise daha yüksek fiyattan elektrik kullanması sağlanacaktır.

Kademeli elektrik tarifesi ile ilgili kanun değişikliği, 2/3950 sayılı kanun teklifi ile Adalet ve Kalkınma Partisi İstanbul Milletvekili Osman Boyraz ve 53 milletvekilinin önergesi ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonuna 16/11/2021 tarihinde getirilmiştir. Bu önerge ile birlikte 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununda gerekli güncellemeler yapılarak kademeli tarife oluşturma yetkisi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumuna (EPDK) verilmektedir.

Kanunun Türkiye Büyük Millet Meclisinden geçmesinin ve 25 Aralık 2021'de Resmi Gazetede yayınlanmasının ardından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının yönlendirmeleriyle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) konu ile ilgili çalışmalarını başlattı. Ancak limit henüz belli olmamakla birlikte EPDK’nin kademeli tarife limitini, mevcutta 1.101 kWh olan yıllık serbest tüketici limitleri ile aynı seviyede belirlemesi beklenmektedir.

Kademeli elektrik tarifesi, Türkiye’de ilk olarak mesken harici abone gruplarına uygulanmıştır. Son kaynak elektrik tedarik tarifesi adı verilen uygulamada belirli bir tüketimi olan iş yeri ve sanayi abonelerine farklı, belirlenen limitin altında tüketimi olan abonelere ise farklı fiyat uygulaması getirilmiştir. 2021 yılında yıllık 3 milyon kWh (aylık 250 bin TL elektrik faturası) tüketimi olan abonelere piyasa fiyatlarına göre değişken tarife uygulanırken bu limitin altında tüketimi olan abonelere EPDK tarafından belirlenen birim fiyatlar uygulanır. Evler için uygulanacak kademeli tarife de bu uygulamanın küçük ölçeklisi olarak nitelendirilebilir.

Kademeli elektrik tarifesi uygulamasını ve bu uygulama ile birlikte elektrik piyasasında yaşanacak gelişmeleri değerlendiren encazip.com kurucusu Çağada Kırım’ın uygulama hakkındaki yorumları şu şekildedir: “Elektrik piyasasında mevcutta çapraz sübvansiyon yapılmakta, evlerdeki elektrik fiyatlarını düşük tutmak uğruna tüm yük sanayi, ticarethane ve tarımsal sulama abone gruplarının üzerine yüklenmekteydi. Ancak bu durumun makro ekonomiye etkisi oldukça olumsuz oldu ve artan girdi maliyetleri ile ev tüketicileri düşük elektrik faturası ödese bile aradaki farktan fazlasını market ve diğer alışverişlerinde harcamaktaydı. Kademeli tarife uygulaması ile birlikte aynı zamanda maliyet bazlı uygulamaya da geçilecek ve her abone grubu için gerçek maliyetlerden fiyatlandırma yapılacak. Ancak tarifenin kademeli olması, sosyal açıdan olumlu, zira düşük gelirli abonelere uygulanan fiyatlar çok düşük, yüksek gelirliye ise çok daha yüksek olacak. Bu uygulama elektrik piyasasını çok daha sürdürülebilir bir hale getirecek ve bunun ülkeye katkısı çok yüksek olacak.”

Kademeli Elektrik Tarifesi ile İlgili Kanun Nedir?

Kademeli elektrik tarifesi ile ilgili kanun, 2013 yılında 28603 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Elektrik Piyasası Kanunudur. Elektrik Piyasası Kanunun 17. maddesinde yapılan güncelleme ile uygulamaya başlandı. 25 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete ile 6446 sayılı Kanunun 17. maddesinin dördüncü fıkrasının üçüncü cümlesine “abone grupları” ibaresinden sonra gelmek üzere “, bu abone grupları için elektrik enerjisi tüketim miktarına göre farklı” ibaresi eklendi.

31 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 10707 numaralı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararı uyarınca tüm ev tüketicilerinin aylık 155kWh'ye kadar olan tüketimlerinin düşük kademeli tarife birim fiyatından, bu tüketimin üzerindeki tüketimlerin ise yüksek kademeli tarife birim fiyatından faturalandırılması uygulamasına geçilmiştir. Uygulama 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren tüketicilerin tüketimlerine yansıyacaktır.

Kademeli Elektrik Tarifesi Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?

Kademeli elektrik tarifesi, 31 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 10707 numaralı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kararı uyarınca 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Kademeli Elektrik Tarifesi Tasarruf İçin Neden Önemlidir?

Elektrik fiyatlarının ucuz tutulması, tüketicilerin kullanım alışkanlıklarını değiştirmemesine ve enerji tasarruflu aletler için dönüşüme engel olur, dolayısıyla elektrik fiyatları ucuz tutulduğunda tüketicilerin tasarrufa yönlendirilmesi oldukça zor olur. Elektrik fiyatlarının artırılması, özellikle de kademeli tarife uygulaması ile az tüketene ucuz, çok tüketene pahalı fiyatlandırılma yapılması tüketicileri daha az elektrik tüketmeye yönlendirir.

Ülkemiz enerji kaynakları açısından zengin değildir ve fosil kaynaklar açısından zengin olmayan her ülke gibi enerjide dışa bağımlıdır. Bu da enerji fiyatlarının, petrol ve doğal gaz gibi kaynakların; piyasa fiyatları ile döviz kurlarına bağımlı olması demektir. Elektrik girdi maliyetleri abone grubu fark etmeksizin aynıdır. Elektrik maliyeti ülke genelinde bir “sıfır toplam oyunu” gibi değerlendirilir. Bir abone grubunun fiyatı düşerse fark, diğer bir abone grubu tarafından sübvanse edilir. Kademeli elektrik tarifesi ile bu durum ortadan kalkacak ve özellikle ev tüketicilerinin tasarrufa yönlendirilmesi; enerji ekonomisine ve ülkemizin cari dengesine olumlu etki edecektir.

Kademeli Elektrik Faturası Elektrik Faturasını Nasıl Etkileyecek?

Kademeli elektrik faturası uygulamasında tüketicilerin elektrik tüketimlerinin günlük bazda ilk 5 kWh'lik kısmı elektrik piyasa maliyetlerinin biraz altında olan bir fiyattan, bunun üstündeki tüketimlerin ise maliyet bazlı adil bir fiyattan faturalandırılacaktır. Kademeli elektrik tarifesi 38 milyon elektrik abonesinin elektrik faturalarını direkt olarak etkileyecektir.

Kademeli elektrik tarifesi ile 2021 yılının aralık ayında aylık 140 TL'lik faturaya denk gelen tüketim düşük kademeli tarifeden, bu tutarın üstüne denk gelen tüketim ise yüksek kademeli tarifeden faturalandırılacaktır. Yaklaşık 10 milyon elektrik abonesinin faturasının tamamı düşük kademeli tarife birim fiyatından kesilecek, belirlenmiş kademenin üstünde tüketimi olan 28 milyon abonenin elektrik faturası ise karma olarak kesilecektir.

Kademeli Elektrik Tarifesine Nasıl Başvurulur?

Kademeli elektrik tarifesi otomatik olarak devreye girecek ve tüm alçak gerilim ev abone grubu tüketiciler herhangi bir başvuru yapmaksızın 1 Ocak 2022 tarihinde kademeli tarifeye geçirilecektir.

Kademeli Elektrik Tarifesi ve Üç Zamanlı Elektrik Tarifesi Farkı Nedir?

Kademeli elektrik tarifesi aylık tüketim miktarının EPDK tarafından belirlenen limiti geçtiğinde daha pahalı fiyatlandırılmasıdır. Üç zamanlı elektrik tarifesi ise günün belirli saatlerinde tüketilen elektriğin daha ucuz fiyatlandırılmasıdır. Üç zamanlı elektrik tarifesi için elektrik saati değiştirilmelidir, kademeli elektrik tarifesi için ise elektrik saati değiştirmeye gerek yoktur; belirlenen limit aşıldıysa fatura pahalı fiyattan hesaplanır.