Elazığ'ın Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aksoy, Doğu Anadolu hattının suskunluk döneminden aktif döneme geçti.
Türkiye'nin deprem kuşağı üzerinde yer aldığına dikkat çeken Prof. Dr. Aksoy, fay hatlarının ne zaman deprem üreteceğinin bilinemediğini söyledi.
Bingöl'ün Yedisu ilçesindeki bölümünün ve Elazığ'da 24 Ocak'ta meydana gelen gelen gelen bölümden iki bölüm bölümlerin riskli hale anlatan Aksoy, fayların yerinin ve deprem potansiyellerinin üretme potansiyellerinin olduğunu, bunlara göre yapılaşma ve yerleşme alanlarının yapılması aktardı.
'UZUN ZAMANDIR DEPREM MEYDANA GELMEDİ VE RİSK ARTTI'
Doç.Dr. Aksoy, Türkiye deprem kuşağı üzerinde yer alan belli aralıklarla deprem sırasını değiştirdiğini söyledi:
* Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Ege'deki faylar var. Burada Kuzey Anadolu fay hattı ve Doğu Anadolu fay hattı Bingöl'ün Karlıova ilçesinde birleşiyor.
* Peki bu faylar ne zaman deprem üretiyor? Yakın zamanda veya şu aralıkta deprem meydana gelebilecek, diyebilmemiz için Doğu Anadolu fay hattı zonu üzerinde konuşalım.
* Karlıova'dan başlıyor, Karataş'a kadar 700 kilometre alırsak. Yani pek çok parçadan ibaret. Parçalardan oluştuğu için onun bir parçasının deprem edildiğinde bilmemiz lazım. Bu nedir? Ne kadar zamanda deprem meydana getirecek enerjinin birikeceği taşınabilir. Bildiğimiz bilgiler çok kaba kayıt dayanıyor.
* Çünkü bu faylar üzerinde paleosismoloji dediğimiz eski depremlerin tekrarlanan aralıkları, büyüklükleri, nerede meydana geldiği gibi konuların ayrıntılı bilgisi yok.
* Ama tarihi yazılı yazılı kaynaklardan edinilen tarih göre Doğu Anadolu fay hattı zerinde birkaç yüzyıldaki aralıklarla deprem yapmak biliyoruz.
* Bu fay hatti üzerinde meydana gelen büyük deprem 1905 Malatya depremi olarak ortaya. Ondan sonra orta büyüklükteki depremler var.
* 2003 yılından itibaren Bingöl depremi, arkasından 2005 Doğanyol-Elazığ derdinde ortaya çıkan depremler ve en son 24 Ocak 2020 yılında ortaya çıkan 6,8 büyüklüğünde bir deprem var ki bu da orta büyüklükteki depremlerin üst sınırında yakın bir deprem.
* Bundan dolayı Doğu Anadolu hattının deprem düzeninde bir değişiklik olduğunu söyleyebiliriz. Suskunluk döneminden aktif döneme geçtiği söylenebilir ama ne kadar aralıklarla yeni depremlerin gelebileceğini bilemiyoruz. 2020'nin Haziran ayında Bingöl-Karlıova konulu yoğun bir deprem oldu.
* Çünkü fay hatları bu satırda birleşiyor. Erzincan ile Karlıova arasında Yedisu segmenti adı verilen uzun zamandır deprem ortaya çıkmamış.
* Buradan elde edilen veriler bu fayın şu aralıkla deprem söylediği için bu zaman aşıldığında sismik boşluk var deniyor. Yani uzun zamandır deprem, gelmedi ve risk arttı.
* Bu nedenle Yedisu bölümünün ve Elazığ'da 24 Ocak'ta ortaya çıkan gelen gelen bölümlerin onu ikinci bölüm bölümlerin riskli hale getirebiliriz.
'YAPILAŞMA FAYLARA GÖRE YAPILMALI'
Doç. Aksoy, fayların yerine, deprem üretme potansiyellerine göre yapılaşma ve yerleşme dile getirilerek, “Eğer öyle yaparsak rahat edeceğiz. Aksi takdirde cevabı net olmayan, ne zaman depremler ortaya çıkabilir, cevabını aramakla boşuna zaman harcamış olacağız. Deprem gerçeği belli, faylarımızın yeri belli. Yer seçimlerini ve yapılaşmalarımızı bunlara uygun olarak yapmamız gerekiyor ”diye konuştu.
