Teremin çalarken temas gerekmeyen bir müzik aletidir ve aynı zamanda ilk elektronik müzik aletidir. İsmini mucidi olan Rus Profesör Leon Theremin'den alır, 1928'de mucidi tarafından patenti de alınmıştır.
Gerçek adı Termenvox veya Aetherphone'dur. Daha sonra İngilizceleşerek zamanla "Theremin" adını almıştır. Kontrolü iki metal anten arasında sağlanır, bu antenler aleti çalan kişinin ellerinin pozisyonunu algılarlar.
Bir el ile titreşim dalgaları gönderilir, diğer el ile de sesin şiddeti ayarlanır. Theremin ürkütücü sesler ile birleşik bir alettir. Elektrik sinyalleri Theremin üzerinde büyütülür ve bağlı olan hoparlörlere gönderilir.
Theremin sanat müziklerinde ve elektronik-rock gibi popüler müziklerde de kullanılır.
Teremin'in mucidi Leon Theremin
İlk teremini kim icat etti?
Theremini çalmak için ona dokunmanız gerekmiyor. Rus Profesör Leon Theremin’nin icadı olan theremin, aslına bakarsanız 1928’den beri sesine aşina olduğumuz bir aygıt.
İlk ismi Termenvox olsa da sanırız zamanla daha kolay söylenebilir bir hale gelmesi ve çeşitli dillerde adlandırılması nedeniyle bu ismi almış.
En bilinen theremin icracılarından Clara Rockmore
Çıkardığı ses ve çalma tekniği nedeniyle oldukça garip olduğundan olsa gerek ilk olarak bilim kurgu ve koku filmlerinde kullanılmaya başlamış; fakat zamanla neredeyse bütün müzik türlerinden kullanılmaya başlayan bu alet, şu sıralar popüler bir müzik aleti.
Film müziklerinde sıkça kullanılan bir alet olsa da konuya yabancı olanların pek ayırt edemediği bir enstrüman teremin. Ancak kulak verirseniz klasik müzikte, elektronik müzikte ve film müziklerinde kendine özgü sesiyle müziğin ruhunu değiştirdiğini farkedebilirsiniz.
Led Zeppelin'in kurucusu Jimmy Page de yaptığı müziklerde gitarının yanı sıra theremin kullanmıştır.
Theremini elektronik müzikle yeniden hayata döndüren adam: Robert Moog
Elektronik müziğin kurucusu olarak bilinen Robert Moog, 1948 yılında kendi theremini yapar. Yaptığı modellerle küçüklüğünden beri büyüleyici bir müzik aleti olarak gördüğü teremini en iyi haline getiren Moog, kendisinden sonraki nesiller için de çalışmalarını tek tek not alır. Moog'un yaptığı tereminler bu müzik aleti için bir marka haline gelir.
Günümüzde müzisyenler tarafından en çok tercih edilen theremin markası hala Moog.
Theremin nasıl dokunmadan çalınabiliyor? Nasıl müzik yapılıyor? Çalması zor mu?
Gövdesine bağlı iki metal antenin bulunduğu bu alet, antenler sayesinde ses çıkarıyor. Müzisyen bu iki metal antenin arasına konumlandırdığı eliyle çıkacak sesi şekillendirerek müziğini icra ediyor.
İki anten arasındaki elektrik sinyalleri theremin sayesinde büyütülerek hoparlöre yönlendiriliyor. Bu yüzden müzisyenin el hareketleri çok iyi ayarlanmayı gerektiriyor.
Theremin çalmaya heveslendiyseniz üzücü bir haber: Teremin en zor çalınan müzik aletleri arasında gösteriliyor. Doğru sesi yakalayabilmek için el hareketlerinizin çok ince bir ayarlanmalı. Bu yüzden de çok çalışmanız ve sebat etmeniz gerekiyor.
Theremin sanatçıları
Theremin icracıları içinde ilk örneklerden biri Leon Theremin'in öğrencisi olan Litvanyalı virtüöz Clara Rockmore. Dünya çapında thereminist olarak bilinen birkaç isim ise şöyle: Carolina Eyck, Lydia Kavina, Pamelia Kurstin, Peter Theremin, Natasha Theremin, Katica Illényi, Thorwald Jørgensen...
Yabancıların yanı sıra Türk theremin sanatçıları da var. Ülkemizdeki theremin sanatçıları arasında en bilinen isimlerin başında Babazula'dan Murat Ertel ve tereminde uzmanlaşmış bir müzisyen olan Cihan Gülbudak geliyor.
Öyleyse şimdi de biraz bu müzik aletine kulak verelim... İşte tereminle yapılan müzikler:
