2016 yılı Kasım ayında Japonya’nın başkenti Tokyo’da Enerji Şartı Konferansının 27. Oturumu düzenlendi. Bu oturumda Türkmenistan bu uluslararası kuruluşun başkanı olarak ilan edildi.

Bu önemli gelişme Türkmenistan’ın uluslararası düzeyde yüksek saygınlığının ve Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbanguly Berdimuhamedov tarafından hayata geçirilen dış politikaya verilen küresel desteğin açık bir kanıtıdır. Uluslararası enerji işbirliği bu politikanın önemli parçasıdır. Ayrıca, yeni ve etkili çözümlerin aranmasında aktif görüşleri ile her zaman farklılık gösteren Türkmenistan’ın enerji politikasının dünya iş çevreleri ve bilirkişiler camiası nezdinde büyük ilgi gördüğünün açık göstergesidir.

Oturum sırasında Enerji Şartı Genel Sekreteri Urban Rusnak, Enerji Şartı Konferansına Türkmenistan’ın başkanlık yapmasının karşılıklı menfaate dayalı işbirliğine daha fazla destek vereceğine, enerji güvenliği konuları üzerine uluslararası düzeyde görüşmelerin başlatılmasına yardım edeceğine ve genel olarak, istikrarlı büyüme ve enerji güvenliğini sağlama konularına yeni yaklaşımlar geliştirmeye yönelik çabaları birleştirme aracılığıyla hedeflere ulaşılacağına inandığını belirtti.

Türkmenistan Enerji Şartı’nı kurucu taraflardan biridir. Bu sebeple, Türkmenistan’ın başkanlık yapması, ilk olarak, uluslararası enerji işbirliğini geliştirmeye ve pekiştirmeye, dünya enerji sektörünün kalkınmasının ehemmiyetli konularını masaya yatırmak için kalite açısından yeni rekabet ortamını oluşturmaya ve Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbanguly Berdimuhamedov’un önerisi ile BM Genel Kurulu tarafından onlarca ülkenin ortak sunuculuğunu yapmasıyla kabul edilen Kararnameyi hayata geçirme konusunda, küresel sürdürülebilir büyümenin ayrılmaz parçası olarak küresel enerji güvenliğini sağlamaya yöneliktir.

Türkmenistan, sözü edilen uluslararası kuruluşa başkanlığını yürüterek, büyük kaynak potansiyelini tüm insanlığın menfaatine yöneltmeye çalışacak ve bu yönde yakıt-enerji sektörünü modernleştirme ve enerji kaynaklarını dünya pazarlarına çıkarma yollarını çeşitlendirme prensiplerine dayanan sisteme yönelik politikayı hayata geçirecektir.

Türkmenistan’da son yıllarda yakıt-enerji kaynaklarını çıkarma ve üretme temposu belirgin olarak arttı. Buna bağlı olarak, Türkmenistan’ın dünya pazarına enerji kaynakları ihraç eden ülke olarak önemi günden güne artmaktadır, bu ise birçok açıdan ülkenin jeopolitik etkisinin seviyesini belirliyor.

Enerji konularının küresel özelliği, enerji alanını Türkmenistan’ın izlediği politikanın yapısal temelleri arasına eklemiştir. Türkmenistan’ın büyük enerji kaynaklarını ihraç eden ülke olarak uluslararası enerji güvenliğini sağlama sürecine katılması bu konunun önemli yönünü oluşturmaktadır.

Enerji Şartı Genel Sekreteri Urban Rusnak’ın belirttiği gibi, Türkmenistan dünyada büyük enerji potansiyeline sahip olmakla birlikte, üretici, transit geçirici ve tüketici ülkelerin menfaatlerini eşit tutmaya dayalı adil ilkelerde kurulmuş küresel enerji güvenliğinin istikrarlı yapısını oluşturmaya çalışmaktadır. Karşılıklı menfaate dayalı ve uzun vadeli temelde kurulmuş ve özgün başlangıçlar ve düzenlemeler temelinde oluşturulmuş enerji işbirliği dünya kamuoyunun kalkınmasının ivmeli özelliğinin garantisidir.

Bilindiği üzere, günümüzde, ilk olarak, enerji kaynaklarına ve enerji kaynaklarını göndermeye yönelik kaynaklara yetki güvenliği ve garantileri konusunda meselelerin çözümlerini içeren enerji güvenliğini sağlama çalışması küresel özelliğe sahiptir. Bu konu küresel durumlara, aynı zamanda çevre durumlarına günden güne daha çok etki yapmaktadır. Bu gerçeği Enerji Şartı’nın devamlı düzenlenmekte olan meclisleri de tasdik etmektedir.

Buna bağlı olarak, Türkmenistan için çeşitlendirilişmiş boru hatları sistemini oluşturmaya dayalı olarak enerji kaynaklarının sevkini sağlamaya imkan sağlayan ulaştırma altyapısını çeşitlendirmek enerji güvenliğini sağlama yolunda stratejik öneme sahiptir. Bu stratejik noktayı hayata geçirmek sadece enerji kaynaklarını ihraç eden, transit aktaran ve tüketen ülkeler arasında enerji güvenliğini sektörel bazda geliştirmeyi göz önünde bulundurmakla kalmayıp, tüm ilgili taraflar, uluslararası örgütler, özellikle, BM ve Enerji Şartı ile ilişkileri geliştirmeyi de öngörmektedir.

BM Genel Kurulu oturumlarında Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbanguly Berdimuhamedov Türkmenistan’ın enerji politikasının özelliklerini ayrıntılı olarak belirtmiştir. Bu politika özetle enerji kaynaklarının dünya pazarlarına sürekli ve güvenli bir biçimde gönderilmesini sağlamaya yönelik yeni uluslararası-hukuk altyapısını oluşturmaktan ibarettir. Türkmenistan’ın bu konudaki görüşleri dünya kamuoyunca tam destek görmüştür. Bu ise BM’nin özel kararnameleriyle pekiştirilmiştir.

Günümüzde küresel enerji güvenliğini sağlamak için ilgili sorunları çözmeye kapsayıcı yaklaşımlar gerekmektedir. Bir başka deyişle, enerji meselelerini sektörel ve tümüyle konuşmak için organize koşulları oluşturma metodlarını ve ikili ilişkilerin siyasi standartlarını hazırlamak önem arzetmektedir. Bununla ilgili olarak, Türkmenistan Devlet Başkanı, bir özel birimin, yani BM Enerji konseyinin ve BM bünyesinde enerji güvenliği meseleleriyle ilgili Bilirkişi grubunun oluşturulmasını önermiştir. Türkmenistan’ın kanaatince, günümüzde dünya ekonomisinin enerji sektöründe oluşan durum BM’nin enerji güvenliği Sözleşmelerini hazırlamanın ve kabul etmenin bir zaruret olduğunu göstermektedir.

Dünyada enerji güvenliğini sağlama hususunda geniş kapsamlı projeleri hayata aktarmakta uluslararası kurallara ve ölçülere sıkı biçimde uymak olmazsa olmaz koşuldur. Bu konuda çevre konusu esas noktalardan biridir. Buna bağlı olarak, Türkmenistan Enerji Şartına başkanlık etmekle, ülkemizin üstlendiği sorumlulukları tam anlamıyla kavramaktadır.

Böylece, 2017 yılında Aşkabat’ta Enerji Şartı Konferansının bir sonraki meclisi düzenlenecek. Türkmenistan, ilgili tüm yabancı ortaklarla etkili işbirliğini genişleterek, bu stratejik sektörde uluslararası işbirliğinin geliştirilmesine büyük katkı sağlamaktadır. Aynı zamanda, Türkmenistan büyük uluslar arası konferansları düzenleme konusunda teklifler sunmaktadır. Yabancı ülkelerin hükümet temsilcileri, devlet sektörü ve özel şirketlerin yöneticileri, yatırımcılar, saygın bilim adamları, danışmanlar ve maliye uzmanları arasında istişareleri organize ederek, Aşkabat bu tür forumlara defalarca ev sahipliği yapmıştır.

Türkmenistan Enerji Şartı’na başkanlık edeceği dönemde aşağıda sıralanan kesin belirlenmiş alanlara özel önem verecektir: hazır ürün elde etmek ve onun ihracını yapmak için hidrokarbon kaynaklarını yeniden işleme; enerji kaynaklarının güvenli bir transitini gerçekleştirme; enerjinin etkililiğini ve enerji tasarrufunu yükseltme, enerji kullanımı sonucu çevreye olan etkiyi azaltma; dünyada enerjiye yönelik yüksek talebi karşılamak amacıyla yatırımları teşvik etme ve Enerji Şartına üye olan ülkelerin yatırım durumlarını iyileştirme; Şart’ın kapsamına yeni ülkeleri çekme.

Türkmenistan’ın başkenti Aşkabat, enerji kaynaklarının dünya pazarlarının büyümesine yönelik önemli konuların görüşüldüğü, yeni teknolojilerin geliştirilmesinin ve kurulmasının, küresel seviyede petrol ve doğalgaz sektörünün büyüme yollarının değerlendirildiği uluslararası rekabet merkezine dönüşmektedir. Günümüzde, dünya enerjisini koordine etme konusunda küresel hukuk sisteminin stratejisini oluşturma konularına anlaşmaya dayalı olan yaklaşımları hazırlamaya yönelik çok yönlü görüşmeler yeni gelişme kaydetmektedir.

ENERJİ ŞARTI KONFERANSINA BAŞKANLIK ETME KAPSAMINDA ETKİNLİKLER PROGRAMI ONAYLANDI
Türkmenistan Devlet Başkanı Sayın Gurbanguly Berdimuhamedov’un Kararı gereğince, Türkmenistan’ın Enerji Şartı Konferansına başkanlık yapacak ülke olarak yükümlülüklerini yerine getirme amacıyla 2017 yılında Türkmenistan’da ve diğer ülkelerde yapılması öngörülen etkinliklerin programı onaylandı.
Bu etkinlikleri yüksek seviyede düzenlemek için organizasyon komitesi oluşturulacaktır.
Açıklandığı üzere, 25-26 Kasım 2016 tarihinde Tokyo’da Enerji Şartı Konferansının olağan Oturumunda Türkmenistan 2017 yılında Konferans Başkanlığına oybirliği ile seçilmiştir.
Günümüzde, Türkmenistan Devlet Başkanının girişimleriyle geniş kapsamlı uluslararası görüşmeler başlatıldı. Bu görüşmelerde enerji güvenliği ile ilgili konular değerlendiriliyor.
Buna bağlı olarak, 2008 ve 2013 yıllarında BM tarafından enerji kaynaklarının dünya pazarlarına güvenli ve istikrarlı bir biçimde sevkini sağlama konusunda özel kararnameler kabul edilmiştir. Söz konusu kararlarda bu sistemde olumlu işbirliğini geliştirmenin ana prensipleri ve yaklaşımları beyan edilmiştir.
Ülkemiz büyük uluslararası kuruluşlar ile işbirliğini devamlı geliştirme sonucunda çok yönlü görüşmelerin ve forumların düzenlendiği merkeze dönüşmüştür. Bunların gündemine enerji işbirliğinin önemli konuları dâhil edilmiştir. Bu konuda Enerji Şartı ile tesis edilmiş olan işbirliğini özellikle belirtmek gerekmektedir.
Aralık 2014 yılında Aşkabat’ta bu özel kuruluş ile birlikte ‘Enerji kaynaklarını güvenli ve sürdürülebilir biçimde transit etme’ konulu uluslar arası forum düzenlenmişti ve BM Genel Kurulunun 67. Oturumunda kabul edilmiş olan Kararname gereğince bu alanda ilk uluslararası bilirkişiler görüşmesi yapılmıştı. Bu etkinlikler sırasında Enerji Şartı himayesinde bilirkişilerin ilgili görüşmeleri oldu, ayrıca bu tür görüşmeler 2015 yılında Brüksel’de (Belçika) ve Pekin’de (Çin), 2016 yılında ise Tiran’da (Arnavutluk) düzenlendi.