Rahip Brunson kriziyle gerginleşen ve döviz kurunun aşırı yükselmesiyle kopma noktasına gelen Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ilişkileri rayına oturmuş durumda. Türkiye’de faaliyet gösteren pek çok ABD firması bulunuyor. İki ülke arasında yaşanan krizde beklemeye giren bu firmaların ABD ile Türkiye ilişkilerinin normale dönmesiyle yatırımlarına devam ettiklerini ve Türkiye’yi ciddi bir yatırım potansiyeli olarak görmeye devam ettiklerini görüyoruz. ABD’li firmaların Türkiye’de yaklaşık 85 milyar dolar yatırımı mevcut. Türkiye merkezli firmaların ABD’deki yatırımı ise 20 milyar dolar tutarında. 2017 yılı sonu itibariyle ülkemize giren ABD’li uluslararası doğrudan yatırım miktarı 171 milyon dolar seviyesinde seyrediyor. Bu miktarın daha da artacağı öngörülüyor.
TABA-Amcham (Türk-Amerikan İşadamları Derneği-Amerikan Ticaret Odası) Genel Başkanı Ali Osman Akat, TABA-Amcham olarak gerçekleştirdikleri faaliyetleri, Türkiye ile ABD arasındaki ticaret hacmini ve hedeflerini Ekovitrin’e anlattı.
TABA-AmCham (Türk-Amerikan İşadamları Derneği-Amerikan Ticaret Odası) olarak kuruluş öykünüzü ve günümüze kadar kaydettiğiniz aşamaları kilometre taşlarıyla anlatır mısınız?
TABA-Amcham bundan 33 yıl önce 1986 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuş “Kamu Yararına Hizmet” veren bir sivil toplum örgütü. Rahmetli Turgut Özal tarafından önayak olunarak, Türkiye ve ABD arasındaki ticari, ekonomik ve kültürel ilişkileri geliştirmek amacıyla kuruldu.
1991 yılında ise Amerikan Ticaret Odası’nın Türkiye temsilcisi olan kuruluşumuz Türkiye’de faaliyet gösteren Amerikan firmaları ve Amerika ile iş ilişkisinde olan Türk firmalarına hizmet veriyor. İkili ilişkilerin güçlendirilmesini ve tüm bunların yanında Türkiye ve ABD arasındaki tarihsel dostluğun değişen dünya şartlarında daha da güçlenmesini, her iki ülkenin ekonomik, siyasi ve kültürel yararına olacak şekilde geliştirilmesi adına çaba harcıyor.
Türkiye’de; İstanbul, Ankara, İzmir ve Adana’da, Amerika Birleşik Devletleri'nde; Washington, Chicago ve New York temsilcilikleri ile faaliyet gösteriyor.
“HEDEFİMİZ ‘REFERANS MERKEZİ’ OLMAK”
TABA-AmCham olarak faaliyetlerinizden ve gerçekleştirdiğiniz çalışmalardan bahseder misiniz?
TABA-AmCham’in en basit anlatımla hedefi; Türk-Amerikan ilişkilerinde ve yatırımcılar nezdinde “referans merkezi” olarak konuşlanması. Bu hedefe yönelik olarak; şirket kurulumu, finansal, hukuksal, yatırım danışmanlığı, fizibilite çalışması ve lojistik yardım hususlarında üyelerine hizmet veriyor. Bunun yanı sıra, üyelerin beklentileri doğrultusunda hem Türkiye’de hem ABD’de yatırım projeleri belirlemek için sektörel çalışmalar yaparak araştırma raporları sunuyoruz.
Bünyemizde çeşitli endüstri ve konuları kapsayan üyelerimiz mevcut. Bu çeşitliliği en iyi şekilde kullanabilmek için de uygun konularda sektörlere özel komiteler oluşturuldu. Komitelerimiz ABD-Türkiye arasındaki ilişkilerde önemli konularda söz sahibi olunmasına yardımcı olan fikir ve diyalog üretiyor. Bu noktada, komitelerimize çok önem veriyoruz.
Dünya genelinde 117 ülkede faaliyet gösteren AmCham’ler ile de iletişim ve bilgi ağı sağlıyoruz. AmCham global ağı ile yakın temaslar ve bilgi alışverişi yoluyla TABA-AmCham üyelerine uluslararası ticaret ve yatırım konularında destek sunuyor.
“ABD, TÜRKİYE’NİN 5. İHRAÇ PAZARI”
Türkiye ile ABD arasındaki ticaret hacminin ulaştığı büyüklük ne durumda? TABA-AmCham olarak iki ülke arasındaki ticaret hacmini artırmak için ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?
ABD, 2017 yılında ülkemizin en önemli 5. ihraç pazarı konumunda ve sözkonusu ülkeye ihracatımızın toplam ihracatımız içerisindeki payı yüzde 5,5.
ABD ile son yıllardaki ticaretimizi incelediğimizde, ülkemiz aleyhine dış ticaret açığı verildiği görüyoruz. Ancak ABD ile ticaretimizde dış ticaret açığımız son 3 yılda giderek azaldı ve 2017 yılında bir önceki yıla göre yüzde 22,4 azalma göstererek 3,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti.
Diğer taraftan, Türkiye, 2017 yılında ABD pazarında yüzde 0,4 pay ile 34. büyük tedarikçi. Bu çok yetersiz bir rakam. ABD gibi dev bir pazarda Türk firmaları çok daha fazla yer almalı.
ABD ekonomisi giderek güçlenen ve Avrupa ile arasındaki makası da giderek açan bir ülke konumunda. Rakamlarla konuşmak gerekirse; bu senenin açıklanan 2. çeyrek büyüme rakamlarına göre ABD yüzde 4,1 oranında bir GSYH artışı gerçekleştirdi. Bu oran belki bizim gibi gelişmekte olan ülkeler için çok fazla gözükmeyebilir, ancak bizim GSYH oranımız 1 trilyonun altında. Yüzde 4,1’lik bir büyüme Amerikan ekonomisinin mevcut büyüklüğünün üzerine son bir yılda yaklaşık 800 milyar dolar koyması anlamına geliyor. Ki bu kabaca Türkiye ekonomisinin toplamı kadar ek büyüklüğü ifade ediyor.
Tüm bunlardan hareketle, TABA-AmCham öncelikle ABD’yi hedef alan bir proje geliştirdi. Proje ABD’de bir “Organize Sanayi Bölgesi” oluşturmayı kapsıyor. Oluşturulan Sanayi Bölgesi’nde Türk firmalarımız gelecek üretimlerini yapacak ve ABD pazarına mallarını “made in USA” etiketi ile pazarlayacak. Tabi sadece ABD’ye değil bunu Kuzey ve Güney Amerika olarak değerlendirmek lazım. ABD’nin bildiğiniz üzere, yatırımcılar için çok cazip teşvikleri ve vergi indirimleri mevcut. Biz de TABA-AmCham olarak ABD’nin çeşitli bölgelerinin kamu kurum ve kuruluşları ile görüşmeler yapıyor, Türk yatırımcıları için en uygun bölgeyi belirlemeye çalışıyoruz. Şu anda, tüm Türkiye’deki OSB’lerden fabrikalardan ön talep toplamaya başladık. Hedefimiz ön talepte 100 firmaya ulaşmak ve 2023 olmadan Amerika’da imalat yapıp oradaki pazarda en az 50 milyar dolarlık bir ticari hacme ulaşmak.
“ABD’Lİ FİRMALARIN TÜRKİYE YATIRIMLARI 85 MİLYAR DOLAR”
Türkiye’ye yatırım yapan ABD’li firma sayısı ve toplam yatırım tutarı hakkında bilgi verir misiniz? ABD’li firmalar daha çok hangi sektörlerde Türkiye’de yatırımı tercih ediyor?
Dışişleri ve Ekonomi Bakanlığı’ndan aldığımız verilere göre ABD merkezli firmaların Türkiye’de yaklaşık 85 milyar dolar yatırımı bulunuyor. Türkiye merkezli firmaların ABD’deki yatırımının ise 20 milyar dolar seviyesine geldiğini hesapladık.
YASED’in raporuna göre 2017 yılı sonu itibariyle ülkemize giren ABD’li uluslararası doğrudan yatırım miktarı 171milyon dolar oldu. Bu tüm girişlerin yüzde 2’si anlamına gelmektedir. Bu miktarın daha da artış göstereceğini umuyoruz. ABD’li firmaların Türkiye’de özellikle teknoloji, gıda ve giyim sektörlerinde yoğunlaştığını görüyoruz.
TÜRKİYE’YE YATIRIMLARA DEVAM
Rahip Brunson krizi ve ardından döviz kurlarının yukarıya doğru fırlamasıyla gerginleşen Türkiye-ABD ilişkileri normale dönmüş durumda. Türkiye ile ABD arasında yaşanan kriz iki ülke arasındaki ticaret hacmini nasıl etkiledi? ABD firmaları Türkiye’ye nasıl bakıyorlar?
Evet, önce vize krizi sonra Brunson krizi ABD-Türkiye ticari ilişkilerini tabii ki etkiledi. Ancak Türk pazarı içinde hem iç pazara yönelik, hem de ihracatçı mevcut ABD’li yatırımcı firmalar bulunuyor.
Bu firmalar ve yeni gelecek olan yatırımcılar vize krizi ile başlayan dönemde, ABD hükümetinden ve Türkiye’den bir gecede yeni bir yaptırım gelir korkusuyla tamamen yeni yatırımlara kapalı şekilde beklediler. Ancak, bu bekleme sona erdi. ABD’li firmaların bu andan sonra Türkiye’de ciddi yatırımlarına devam edeceklerini öngörüyoruz.
ABD’nin çılgın lideri Donald Trump, adeta dünyaya savaş açmış durumda. Türkiye-ABD ilişkilerinin geleceğini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Biz, Türk-Amerikan ilişkilerinin Cumhuriyet tarihinden de eskiye dayanan, ortak ülkü ve görüş birliği içinde yıllar itibarıyla gelişmiş, her iki ülkenin stratejileri kadar, vatandaşları için de önemli bir unsur olduğunu düşünüyoruz. Ancak, son yıllarda bazı ortak paydaların Türk-Amerikan ilişkilerinde giderek kaybolmaya başladığı da bir başka gerçek. Hatta küresel güç dengelerinin değişmesi bize karşılıklı olarak daha da sertleşecek şartların ihtimal dâhilinde olduğunu gösteriyor.
Ancak, 7 Kasım 2018 tarihinde gerçekleşen ABD ara seçimlerinin Türkiye açısından gerek ekonomik ve ticari gerek beşeri ve insani ilişkilerde olumlu sonuçlara vesile olacağını düşünüyoruz. Her şeyden önce seçim sonucunda güçlenen denetleme mekanizmasının çok daha faydalı işlere vesile olmasını bekliyoruz.
TABA-AmCham olarak ABD’de temsilcilik sayınız ne düzeyde? Yeni temsilcilikler açmayı hedefliyor musunuz?
TABA-AmCham olarak ABD’de Washington, Newyork ve Chicago olamak üzere 3 adet temsilciliğimiz bulunuyor. Yeni temsilcilikler açmak ve ABD’de çok daha fazla etkin olma hedeflerimiz arasında.
Kısa ve uzun vadedeki hedeflerinizi öğrenebilir miyiz?
Asli hedefimiz, Türk-Amerikan ilişkilerinde ve yatırımcılar nezdinde TABA-Amcham’in “referans merkezi” olarak konuşlanması ve bütün yatırımcıların dikkatini çekmek.
Bunun yanı sıra, TABA-AmCham’in en önemli ağı olan 117 ülkede varolan 124 adet AmCham ile ilişkilerin daha da artırılması da bir diğer hedefimiz.
Kısa dönemde hedefimiz ise; Türkiye’nin uluslararası arenadaki gücünü artırmak, ülkemizin marka değerini yükseltmek ve rekabet edilebilir nitelikteki ürünler üreterek kalıcılığı sağlayabilmek amacıyla ABD’de Türk endüstri projesini hayata geçirmek. Bu proje kapsamında, Türk yatırımcısının azmini, tecrübesini ve bilgi birikimini yurtdışı pazarlarına taşıması ve yurtdışındaki benzer nitelikli yatırımcılarla işbirliği yapmasını hedefliyoruz.
